Янги — 1992 йилги конституция муҳокамаси, умумхалқ сайловидан қўрқмайдиган ҳоким, Мустақиллик майдонидаги доимийга айланган муваққат обида. Ўзбек матбуоти 23 июнда нималар ҳақида ёзган?

Тарих — ҳаёт такрорлардан иборат экани ҳақида сабоқ берувчи энг яхши устоз; ҳар кунлик бу сабоқлардан доим ҳам вақтида ва тўғри хулосалар чиқарилмаса-да, тарих барибир беқиёс устозлигича қолаверади.

Ўзбекистон ва жаҳоннинг бундан 90, 60 ва 30 йил аввалги манзарасига ўзбек матбуоти кўзи билан имкон қадар назар солиш ҳам қизиқ, ҳам фойдали кўринди. Ўн йиллар муқаддам айнан бугунги санада нималар бўлган, давр матбуоти улар ҳақида нима деб ёзган, ушбу воқеа-ҳодисаларга жамоатчиликнинг муносабати қандай эди — бари «Кун матбуоти тарихи» рукни материалларида.

90 йил аввал. 1932 йил 23 июнь, пайшанба

Ўнг қўл чап қўлнинг, чап қўл ўнг қўлнинг қарорларидан бехабар ҳолда кўрсатмалар бераётгани ҳақида қизиқ бир хабар:

Ўзбекистон ҳукумати айрим шаҳарларда санитария милициясини тузиш ҳақида қарор чиқарган. «Санитария милициясига санитария чораларини ўтказиш ва юзага чиқариш мажбурияти юклатилади», — дейилади «Қизил Ўзбекистон» хроникасида.

Алаш-Ўрда — бу Қозоғистоннинг Қўқон мухторияти. «Қизил Ўзбекистон»нинг ёзишича, ўз вақтида шу мухториятга алоқадор бўлган икки қозоқ зиёлиси Қозоғистон марказий газеталари орқали чиқиш қилиб, «ўзларининг ўтмишдаги бутун аксилинқилобий фаолиятини қоралаганликлари, бутунлай ғоявий жиҳатдан қуролсизланганликлари, социализм қурилиши майдонида астойдил ишлаш ниятида эканликлари» ҳақида тавба-тазарру қил(дирил)ган.

Дарвоқе, 1932 йилги хабарларда «Сталиннинг олти шарти» деган жумлага кўп бора кўзингиз тушган, бироқ бунинг нималигини билмаган бўлсангиз, мана:

60 йил аввал. 1962 йил 23 июнь, шанба

«Қизил Ўзбекистон»нинг бу кунги сонида уч саҳифа (газетанинг ўзи тўрт саҳифа) Шароф Рашидовнинг Ўзбекистон колхоз ва совхозлари 1962 йил учун олган социалистик мажбуриятларини қандай бажараётгани ҳақидаги маърузасига ажратилган (маъруза аслида бундан каттароқ, ҳали ҳам газета уни қисқартириб босган). Маърузада ирригация йўналишидаги янгиликларга ҳам тўхталиб ўтилган:

Газетада маърузадан ортиқ яна нималар ҳақида ёзилган? Масалан, Ўзбекистонда меҳмон бўлиб турган Югославия парламенти делегацияси «Ўзбекистонда фан эришган ютуқларга қойил қолган».

Мирзачўлда ғўза гуллаган:

Францияда эса намойишга чиққан деҳқонларга қарши кўздан ёш оқизувчи газдан фойдаланилган:

30 йил аввал. 1992 йил 23 июнь, сешанба

Ўзбекистон парламентининг навбатдаги сессияси 1992 йил 2 июлга режалаштирилган. Унда жами 33 та масала кўриб чиқилиши режалаштирилган бўлиб, рўйхатда энг биринчи турган масала — Ўзбекистоннинг Янги Конституцияси лойиҳасидир. Шу муносабат билан «Халқ сўзи» газетасида давра суҳбати уюштирилган. Ҳуқуқшунослик фанлари номзоди Бахтиёр Мирбобоевнинг таъкидлашича, Ўзбекистоннинг аввалги, 1978 йилги Конституцияси «умумхалқ манфаатларини ўзида ифодаламаганди». Бошқа бир ҳуқуқшунослик фанлари номзоди Актам Турсуновнинг қўшимча қилишича, «Конституция аниқ, қисқа, лўнда тузилган бўлмоғи, у бошқа актларга фақат асос саналмоғи мақсадга мувофиқдир».

Президент Ислом Каримовнинг Малайзия ва Индонезияга ташрифларига доир янги, аммо барибир қисқа тафсилотлар. Президент Малайзияда бош вазир Махатхир Муҳаммад билан, Индонезияда эса президент Сухарто билан музокаралар ўтказган. Ислом Каримов Индонезияда диндорларнинг турмуши билан ҳам танишган. «Индонезияда динга ишонувчиларнинг мутлақ кўпчилиги мусулмонлардир. Ташриф режасида Ўзбекистон президентининг мамлакатдаги энг катта Истиқлол мачитига бориши кўзда тутилган», — дейилади Ўзбекистон марказий газеталарида босилган ЎзА ахборотида.

Хабар беришларича, Мустақиллик майдонида Озодлик обидасини ўрнатиш бўйича танлов «келаси йилдан халқаро миқёсда давом эттириладиган бўлди. Ҳозирча эса Мустақиллик майдони марказида муваққат обида қад кўтаради», — дея хабар бермоқда «Тошкент оқшоми». Таъкидланишича, «Мустақиллик майдони марказидаги собиқ доҳий ҳайкали шоҳсупаси устида Ер шари кўринишидаги қад кўтарадиган бу обидада жаҳондаги бошқа мамлакатлар қатори Ўзбекистон харитаси ҳам ўз аксини топади ва унга зарҳал ҳарфлар билан ‘Ўзбекистон Республикаси’ деган сўзлар ёзиб қўйилади». Маълумот учун, бу обида ўрнида бирор бир обелиск бўлиши ҳам мумкин эди.

1992 йилнинг 20—21 июнь кунлари Тошкентда кучли ёғингарчилик кузатилган, «Тошкент оқшоми» муштарийининг таъбири билан айтганда, «июнь ойида бунақа кўп ёмғир ёғиши кам учрайдиган ҳолдир. Шунинг учун бўлса керак, сув жойларда анҳор ва ариқлар ўзанидан чиқиб, ‘боши оққан’ томонга йўл олди». Қайд этилишича, Юнусободнинг айрим ҳудудлари сув остида қолган, хабар муаллифининг алоҳида қайд этишича, у «уйдан чиқиб олиш учун киндигигача сувга бўккан».

«Ўзбекистон овози» газетасида Тошкент вилояти Тошкент тумани ҳокими Рустам Акбаров билан интервью уюштирилган. Ҳокимга шундай савол берилган: «Мабодо туман ҳокими умумхалқ сайлови асосида сайланадиган бўлиб қолса, етарли овоз олишингизга ишонасизми?». Ҳокимнинг жавоби қуйидагича:

«Халқ сўзи» газетасининг «Ватандош» рукнида эълон қилинган бир сурат:

Шу рукнда, шунингдек, таниқли ватандош Боймирза Ҳайитнинг мактуби ҳам эълон қилинган:

Дунёда нима гап? Молдова Россия босқини остида, Туркманистонда эса Сапармурод Ниёзов сайловчиларнинг 99,5 фоиз овозини олиб, мамлакат президентига айланган.

Спорт оламида нима гап? Футбол бўйича Ўзбекистон Олий Лигасида «Пахтакор» мавсум бошида чемпионат пешқадами бўлиб турган «Сўғдиёна»ни йирик ҳисобда мағлуб этиб, 1-ўринга чиқиб олган.

Футбол бўйича Европа чемпионатида эса Германия ва Дания финалга чиққан («Ўзбекистон овози» техник имкониятлар чеклангани, шунингдек, «Тошкент оқшоми»дан фарқли ўлароқ, республика миқёсидаги газета бўлгани боис, Даниянинг финалга чиққанини ёзишга улгурмаган).

Ушбу материал ҳуқуқлари муаллифларида сақланган ҳолда эълон қилиш шарти билан «Дарё» интернет-нашрига тақдим этилди