14 июнь куни Покистоннинг ривожланиш вазири Аҳсан Иқбол халққа мурожаат қилиб, мамлакатнинг камайиб бораётган валюта захираларини сақлаб қолиш учун «чой истеъмолини кунига бир-икки пиёла камайтириш»га чақирди. The Economist нашри бу ҳолатни таҳлил қилди.
Бир нафар покистонлик кунига ўртача уч пиёла чой ичади. Хўш, нега Покистон ҳукумати улардан камроқ чой ичишни сўраяпти?
Покистон ҳар йили 600 млн долларга яқин чой импорт қилади. Аммо ҳукумат кассасида 9 млрд доллардан камроқ хорижий захиралар мавжуд.
Бу август ойидан бери 50 фоиздан ортиқ пасайиш ва барча товарлар импортининг 45 кунлик қисмини қоплашга зўрға етди.
Покистоннинг хорижий кредиторлардан 129 млрд доллар қарзи бор. 21 июнь куни Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт дастури вакиллари Покистон пойтахти Исломободда расмийлар билан учрашиб, мамлакатдаги иқтисодий инқирозни муҳокама қилди.
Дунё бўйлаб озиқ-овқат ва ёқилғи нархи ошиб бормоқда. Покистонда май ойида йиллик инфляция 13,8 фоизни ташкил этди, бу сўнгги икки ярим йил ичида энг юқори кўрсаткичдир.
Аммо ўнлаб йиллар давомида иқтисодий нотўғри бошқарув бир қатор тўлов баланси инқирозларини келтириб чиқарди. Мамлакат сўнгги 30 йилнинг 22 йилини Халқаро валюта жамғармасининг (ХВЖ) дастурларидан ёрдам олиш билан ўтказди.
Украинадаги уруш ва пандемия заифлашган иқтисодиётни янада қисқартирди. 21 июнь куни рупия долларга нисбатан рекорд даражага етди.
Бюджет тақчиллиги эса ялпи ички маҳсулотнинг 8,6 фоизини ташкил этади, бу ҳукуматнинг олдинги 7,1 фоиз кўрсаткичидан анча юқори.
Охирги сиёсий ўзгариш бу борада ёрдам бермади. Собиқ бош вазир Имрон Хон апрель ойида ҳокимиятдан ағдарилган ва унинг ўрнига Шеҳбаз Шариф тайинланган эди. Ўшандан бери жаноб Хон янги ҳукуматни беқарорлаштирмоқда.
Шунга қарамай, жаноб Шарифнинг янги ҳукумати иқтисодиётда қандайдир тартибни тиклаётганининг аломатлари бор.
10 июнь куни молия вазири Мифтоҳ Исмоил харажатларни тежаш чораларига тўла бюджетни тақдим этди. У банк секторига солиқларни уч фоизга оширди ва бюджет тақчиллиги бўйича мақсадли кўрсаткични ялпи ички маҳсулотга нисбатан 4,9 фоизга қисқартирди.
У, шунингдек, ҳар ой ҳукуматга 600 млн долларга тушадиган ёнилғи субсидияларини бекор қилишга ваъда берди. 17 июнь куни ҳукумат ёқилғи нархини 29 фоизга оширди, бу бир ой ичида учинчи ўсишдир.
Бундай ҳаракатлар оғриқли бўлади, аммо ХВЖни 6 млрд долларлик қутқарув пакетининг қолган ярмини тўлашга ундаш учун бу ҳаракатлар қилиниши керак эди. Бу пулларсиз Покистон ўз қарз мажбуриятларини бажара олмайди.
Аммо ХВЖ Покистоннинг узоқ вақтдан бери бўш ваъдаларидан тўйган. 1996 йилдан 1997 йилгача ҳукумат бюджет тақчиллиги кўрсаткичлари билан шуғулланиб, уни 2 млрд долларга камайтиришга ҳаракат қилди.
Америка банки бўлган Citigroup янги бюджет эълонлари жамғармани чалғитиш учун етарли бўлмаслигини тахмин қилмоқда.
Чойга асосланган тежамкорлик каби ҳукуматнинг қошиқ ёрдамида чуқурдан ўзини қазиб чиқаришга уриниши биринчи марта эмас. 2018 йилда расмийлардан харажатларни камайтириш учун йиғилишлар пайтида овқатни печенье билан алмаштириш сўралган.
Аммо Покистон иқтисодиётини инқирозга тушиб қолишдан қутқариш учун чойни қисқартиришдан кўра мураккаб таркибий ислоҳотлар зарур бўлади.
Изоҳ (0)