ЮНЕСКО муҳофазасидаги Ичан-қалъа тарихий ёдгорлик мажмуидаги 33 та тарихий обидага термитлар жиддий зарар етказмоқда. Бу ҳақда Зоология институти директори Бахтиёр Холматов АОКАда ўтказилган брифингда маълум қилди.
Ўзбекистонда термитларнинг икки тури — Туркистон термити (Anacanthotermes turkestanicus Jacobs) ҳамда катта Каспий орти термити (Anacanthotermes ahngerianus Jacobs) турлари деярли барча вилоят ҳудудларида кенг тарқалган. Республикада термитларнинг зарарли фаолияти юзасидан олиб борилган мониторинг ишларидан сўнгги маълумотларга кўра:
- аҳоли турар жойларида — 18 958 та ҳолат;
- маданий-тарихий обидаларда — 46 та ҳолат;
- стратегик аҳамиятга эга бўлган объектларда — 15 та ҳолат;
- ижтимоий соҳа объектларида — 98 та ҳолат;
- дала ва чўл зоналари, қабристонлар ва бошқа очиқ жойларда – 1082 га майдонлар термитларнинг мавжудлиги аниқланган.
Таъкидланишича, ЮНЕСКО муҳофазасидаги Ичан-қалъа тарихий ёдгорлик мажмуидаги 33 та тарихий обиданинг ёғоч ўймакорлиги ишланмаларига термитлар жиддий даражада зарар етказмоқда. Жумладан, Жума масжид музейи, Паҳлавон Маҳмуд мақбараси, Муҳаммад Иноқ ва бошқалар термитлардан кучли зарарланган. Шунингдек:
- Термиз туманидаги I-III асрларга тегишли буддавийлик зиёратгоҳларидан бири Фаёзтепа обидаси ҳудудининг 100 фоиз термитлар билан зарарланган;
- Сурхондарёдаги Ҳаким ат-Термизий, Қашқадарёдаги Ҳазрати Имом масжиди, Навоийдаги Имом Ҳасан-Ҳусан зиёратгоҳи ва Қорақалпоғистон Республикасидаги Миздакхон комплекси тарихий обидаларида термитларнинг зарарли фаолияти қайд этилган.
«Республика термитларга қарши курашиш маркази» фаолияти давомида термитларга қарши курашиш воситаларини яратиш ва усулларини ишлаб чиқиш борасида кўплаб илмий-амалий тадқиқотлар олиб борилган бўлиб, бугунги кунда ҳам марказ томонидан термитларга қарши самарали воситалардан бири бўлган заҳарли ем-хўракларнинг янги саноат намуналари яратилиб, амалиётга кенг жорий этилмоқда.
Марказ томонидан бугунги кунгача 180 мингга яқин термитларга қарши заҳарли ем-хўраклар ишлаб чиқарилган. Шунда:
- аҳоли турар жойларига — 160 000;
- маданий-тарихий обидаларда — 10 000;
- ижтимоий соҳа объектларида — 7 500;
- стратегик аҳамиятга эга бўлган объектларда —2300 га яқин ем-хўраклар ўрнатилган ва ушбу ўрнатилган ҳудудларда термитларнинг зарари бартараф этилган.
Изоҳ (0)