Жаҳонгир Ортиқхўжаевнинг фуқаролар учун қабули тонггача давом этмоқда. Фуқаро дардини ўрганиш яхши, албатта, аммо ишчилар ҳуқуқи поймол бўлмаяптими?

Тошкент шаҳар ҳокими Жаҳонгир Ортиқхўжаевнинг фуқаролар учун қабули тонгги соат 03:00 да, баъзан ундан ҳам ўтиб тугамоқда. Бу ҳақда шаҳар ҳокимлиги ахборот хизматининг расмий Telegram каналида маълум қилинган.

Шаҳар ҳокимининг аҳоли мурожаатини ўрганишга эътибор қаратиши ва бунга кўп вақт ажратиши таҳсинга лойиқ, албатта. Аммо ишчилар ҳуқуқи-чи? Тонг азон 03:00 гача қабулда бўлган ҳоким ўринбосарлари-ю, ташкилот масъуллари қабулдан сўнгги иш кунида ўз вақтида ишда бўлишига, унинг ишида унум бўлишига ким кафолат беради?

«Дарё» мухбири билан суҳбатлашган манбанинг айтишича, бундан ҳатто ҳоким ўринбосарлари ҳам норози бўлмоқда.

«Кеча Тошкент шаҳар ҳокимлигида масъул лавозимда ишловчи ишчилардан бирининг эри билан гаплашиб қолдим. Хотинимга ҳокимият уйланганми ёки менми? Ҳар куни ярим кечагача ишда бўлади. Буни тартибга оладиган масъуллар йўқми? Ёки ҳокимият ишчиси ярим кечаси ҳам ишлашга мажбурми, деяпти», — дейди «Дарё» мухбири билан суҳбатлашган манба.

Шаҳар ҳокими матбуот котиби юритаётган Telegram’даги расмий каналга эътибор қаратилса, 2022 йилнинг апрель ойида деярли ҳар куни шаҳар ҳокими қайсидир манзилга бориб, аҳоли учун сайёр қабул ўтказганини кўриш мумкин.

«Фуқаролар учун қабуллар бўлгани, аҳолининг муаммосига ечим топилгани яхши, албатта. Аммо бундай жонкуярлик ҳокимият ишчиларининг оиласига, яқинларига ва уни интизор кутиб ўтирадиган фарзандларига ажратадиган вақтини ўғирлаш эвазига бўлиши яхши эмас-да», — дейди шаҳар ҳокимнинг тонгга қадар қабул ўтказишини қоралаган суҳбатдош.

Ортиқхўжаев қабуллари ҳақидаги хабарларга илова қилинган суратларнинг маълумот беришича, шаҳар ҳокимининг қабули асосан кечаси, ярим тун ва тонгга қадар давом этади.

Жумладан 2022 йилнинг 3 апрель куни бўлиб ўтган қабул тонгги 03:33 да ҳам давом этган. 4 апрелдаги қабул ҳам кечки 02:29 да авжида бўлган. 5 апрелда соат 02:04 да ҳам қабул давом этган. Бу ҳолат 11 апрелда 01:20, 12 апрелда 01:49, 13 апрелда 02:13, 14 апрелда 03:19, 20 апрелда 01:27 да ҳам давом этган ва ҳокимдан ташқари ҳокимлик масъуллари ҳам ишдан ташқари вақтда ишда бўлган.

«Шаҳар ҳокими мен ҳам кечани кеча кундузни кундуз демай, ишлаяпман-ку. Бугунги давр талаби шу-ку дейиши мумкин, албатта. Унинг гапида ҳам жон бор. Бугун давлат раҳбари ҳамма жой койитиб ишлаши кераклигини айтяпти. Аммо муқаддас Рамазон ойида рўзадорлар учун ифторлик, саҳарлик деган гаплар ҳам бор-ку. Шунингдек, тунги пайтда ишга жалб қилинган ишлар учун қўшимча пул тўланмаяпти?», — дейди суҳбатдош.

Тошкент шаҳар ҳокимлиги «Дарё» сўровига жавоб берар экан, мазкур ҳолатни қуйидагича изоҳлади.

Шаҳар ҳокимининг туманларда ўтказилаётган қабуллари кечки ва тунги вақтда ўтказилишига сабаб мурожаат қилувчиларнинг аксарияти мусулмон бўлганлиги, Рамазон ойида кўпчилик рўзадорлиги инобатга олингани, таровиҳ намозидан кейин бемалол чиқишларига қулайлик яратиш ҳисобланади. Кундузги вақтда ҳоким ва сектор раҳбарлари туманлар ҳудудини кўздан кечириб, мавжуд муаммо ва камчиликларни аниқлаш, уларни бартараф этиш, маҳаллалар қиёфасини такомиллаштириш бўйича керакли топшириқларни бериш ва чоралар кўриш билан шуғулланиб келмоқда.

Тошкент шаҳар ҳокими томонидан туманларда ўтказилаётган қабулларда асосан онкологик ва сурункали касалликлардан даволаниш, тиббий операцияга кўмаклашиш, ишга жойлаштириш, коммунал тўловлардан қарздорлик, яшаш шароитларини яхшилаш зарурияти каби ижтимоий муаммолар эшитилиб, ҳал этилмоқда.

Бунда тегишли соҳа мутасаддилари қабул бўлган куннинг эртасига ишга қайси вақтга келиши Тошкент шаҳар ҳокимлигининг назоратига олинмаган ва туман ташкилотлари даражасида ҳал қилинади. Алоҳида таъкидлаш керакки, ҳоким қабулларида қатнашаётган ҳокимлик ходимлари ва масъул раҳбарлар ўз виждони, бурчи, халқимиз олдидаги масъулиятидан келиб чиқиб, иштирок этмоқда.

Қабулларда берилган мурожаатлар жойида ўрганилиб, ижобий ҳал қилинмоқда, моддий ёрдам кўрсатилмоқда. Ҳамда ҳуқуқий тушунтиришлар берилмоқда. Шу жумладан, фуқароларнинг йиллар давомида тўлай олмай, тўпланиб қолган коммунал тўловлар бўйича қарздорликлари ҳомийлар ҳисобидан қоплаб берилмоқда.

Қабулларда кундалик иштирок этаётган шаҳар ҳокимлигининг ходимлари эса, кечқурун ёки кечаси ишлаган бўлса, эрталаб ва кундузи дам олиб, ишга кечроқ келишига рухсат берилган. Бунда, ҳокимликнинг раҳбар ходимлари ва секторлар раҳбарлари ўз иш режасига мувофиқ ишлашда давом этмоқда. Бу қабулларда иштирок этаётган ходимларни қўшимча моддий рағбатлантириш ҳозирча кўзда тутилмаган».

Тошкент шаҳар ҳокимлиги ахборот хизмати

«Мажбурий меҳнат, мажбурий меҳнатдан бошқаси эмас», — дейди бу ҳақда «Дарё»га хабар берган манба.

«Дарё»нинг бу ҳақдаги сўровига жавоб берган ҳуқуқшунос Саидали Мухторалиев мазкур вазиятда Меҳнат кодексининг икки моддасидаги ҳолат яъни иш вақтидан ташқари иш ва тунги вақтдаги ишга жалб қилиш ҳолати борлигини, бунинг учун эса албатта ходимнинг розилиги олиниши кераклигини айтмоқда.

«Бу ерда иш вақтидан ташқари иш ва тунги вақтда ишга жалб қилиш ҳолати бор. Бу ҳақда Меҳнат кодексининг 122-моддаси (тунги вақтдаги ишнинг муддати) ҳамда 124-моддаси (иш вақтидан ташқари иш)даги ҳолатлар бор. Ходимни иш вақтидан ташқари иш ва тунги ишга жалб қилиш учун аввало унинг розилиги олиниши керак бўлади. Ундан кейин эса буйруқ ёки фармойиш чиқариш лозим бўлади. Шундан сўнггина уларни бундай ишга жалб қилиш мумкин», — дейди Саидали Мухторалиев.

Юристнинг тушунча беришича, Меҳнат кодексининг 157- ва 158-моддаларга кўра ходимни иш вақтидан ташқари ишга жалб қилиш учун камида икки ҳисса миқдорда ҳақ тўлаш керак. Тунги ишга жалб қилиш учун эса одатдаги иш ҳақидан камида бир ярим баравар кўп миқдорда ҳақ тўланади.

Тошкент шаҳар ҳокимлиги ҳокимнинг ишдан ташқари ва тунги вақтда ўтказилаётган қабуллари сабаб ортиқча ишлаётган ҳокимият ишчилари қабулдан кейинги кунда дам олиши мумкин, тумандаги масъулларнинг қай тартибда дам олиши эса бизга қоронғи, деяпти. Ва ишдан ташқари ҳамда тунги вақтда ишлаётган ходимларни қўшимча рағбатлантириш кўзда тутилмаганини қўшимча қилмоқда. Қонунчиликда эса бу ҳолат қонун бузилиши экани ойдинлашмоқда.

Хўш, Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги бунга нима дейди?