Душманлари томонидан заҳарланган, Гиннеснинг рекордлар китобига кирган Ҳиндистон булбули — Лата Мангешкарнинг заҳматли ҳаёт йўли

1929 йил 28 сентябрда ҳинд киносининг афсонаси ва булбули Лата Мангешкар дунёга келди. Лата қийинчилик ва курашга тўла болаликни бошдан кечирди. У мактабга борадиган йилларда, 1942 йилда отаси Пандит Динанатх Мангешкар вафот этди. Шундан сўнг ёш қиз ҳинд ва маратхи фильмларида пул ишлашга мажбур бўлди.

Отаси Динанатх театр труппасига эга бўлиб, таниқли классик қўшиқчи эди. Тахминан беш ёшидан бошлаб отаси унга қўшиқ сабоқларини берди. Лата оиладаги беш фарзанднинг энг каттаси бўлиб, отасидан айрилганидан кейин сингиллари ва укаси учун масъулиятни ўз зиммасига олди: Мина, Аша, Ушу ва Хридайнатх учун хоҳ кичик роллар, хоҳ қўшиқ куйлаш бўлсин 13 ёшида ишлашни бошлади.

Дастлабки босқичда режиссёр Винаяк унинг оиласига катта ёрдам берди ва етим болаларни иқтисодий жиҳатдан қўллаб-қувватлаш учун Латани ҳинд ва маратхи тилларида 8 та фильмда суратга олди. Ажабланарлиси шундаки, «Шаҳид» (1948) фильмининг продюсери С.Мукержи Латанинг овози жуда заиф эканлигидан шикоят қилиб, уни рад этди. Шундан сўнг бастакор Ғулом Ҳайдар Мангешкарни қўшиқчи сифатида қабул қилишни истамаган продюсерга: «Бир кун келиб бу заиф овозли қизнинг оёғига дунё қулайди!», – деган.

У ҳақ бўлиб чиқди. Лата 20 ёшида ижро этган Раж Капурнинг «Ёмғирли мавсум» фильми (1949) қўшиқлари муваффақият қозонди ва у бир кечада юлдузга айланди. Кейинчалик Лата Мангешкар ҳамма нарсага эришди, лекин унинг ҳаётдаги ягона армони мактабга бора олмагани эди!

Асли Хема деб чақириладиган Лата ва унинг барча сингиллари қўшиқчи, укаси эса мусиқачи бўлди. Улардан энг машҳурлари Лата ва Аша эди. Қизиғи шундаки, Лата ўзининг Болливуд ҳитларининг кўп қисмини бастакорлар Лакшмикант ва Пярелал билан бирга куйлаган, улар 700 дан ортиқ қўшиқларни ижро этган. Латанинг карьераси 70 йилдан ортиқ давом этди ва унинг жозибали овози 36 та минтақавий ҳинд тилларида, шу жумладан, хорижий тилларда ҳам янгради.

1950 йилга келиб Лата Болливуд кино саноатидаги мусиқанинг қиёфасини ўзгартирди. Унинг баланд овозда куйлаши ўша даврдаги оғир овозларни чиқариб юборди. Мангешкарнинг машҳурлик ҳужумидан фақат Гита Датт ва маълум даражада Шамшод Бегум омон қолди. Унинг синглиси Аша Бхосле ҳам 1950 йилларнинг охирида машҳур бўлди ва ўшандан бери иккала опа-сингил 1990 йилларгача Ҳиндистон мусиқий Олимпининг маликаларига айланди.

Дилип Кумарнинг унинг талаффузи ҳақидаги кичик изоҳи репетитор ёллаш орқали урду тилини мукаммаллаштиришга имкон берди. Кейинчалик унинг тили мутлақо нуқсонлардан халос бўлди. Лата куйлаган ҳар бир тилда, хоҳ у бенгал, хоҳ тамил бўлсин, тингловчилар унинг мукаммал талаффузига кафолат берарди.

Гиннеснинг рекордлар китобига кўра, у 1948 йилдан 1987 йилгача 30 000 дан ортиқ қўшиқ ёзган. 1962 йилда Лата Мангешкар тўсатдан оғир касал бўлиб қолди. Шифокорнинг текшируви натижасида унга секин таъсир қилувчи заҳар берилгани аниқланди. Унга зудлик билан тиббий ёрдам кўрсатилди, аммо аллақачон зарар етказилган эди. Соғайиб кетганидан кейин ҳам Лата туролмади ва куйламади, бир неча ҳафта давомида ётоқда ётди. Унинг ошпази касалхонага ётқизилганидан кейин сирли равишда уйидан қочиб кетган ва маошини олиш учун қайтиб келмаган. Шундан сўнг хонанданинг саломатлиги қаттиқ назоратга олинди. Ўшандан бери Латанинг уйида биринчи бўлиб таомни татиб кўрадиган, кейин эса овқатланишга рухсат берадиган одам пайдо бўлди.

Лата турли авлод қаҳрамонлари учун қўшиқ куйлади – Мадхубаладан тортиб Кажолгача. Актрисалар шартномада уларнинг қўшиқларини Лата ижро этишини тўғридан-тўғри кўрсатишган. Ҳинд киносига қўшган ҳиссаси учун Дадасахеб Фалке мукофоти соҳибаси Лата Ҳиндистоннинг энг олий фуқаролик мукофоти – Бҳарат Ратнани ҳам олди. Бундан ташқари, у Падма Бҳушан (1969), Падма Вибҳушан (1999), 3 та Миллий кино мукофоти ва 12 та Бенгал киножурналистлари уюшмаси мукофотлари совриндори ҳисобланади.

У, шунингдек, энг яхши аёл вокали учун тўртта Filmfare мукофотини қўлга киритган. 1969 йилда у янги истеъдодларга йўл бериш учун Filmfare мукофотини рад этди. Кейинчалик 1993 йилда Лата Filmfare Lifetime Achievement мукофотига сазовор бўлди. Унинг ҳатто энг яхши бастакор учун мукофоти ҳам бор. У ҳақиқатан ҳам Ҳиндистоннинг энг қимматбаҳо марваридидир!

Бир пайтлар Амитабҳ Баччан айтганидек, у ҳинд киноси тарихида шон-шуҳратнинг ёмон томонини кўрмаган ягона актрисадир. Ҳинд киносининг машҳур хонандаси, бастакор, актриса Лата Мангешкар 2022 йилнинг 6 февраль куни эрталаб 92 ёшида вафот этди.