Дин ишлари бўйича қўмита ходимларига намоз ўқиш учун шароит яратиб берган тадбиркор жаримага тортилганига муносабат билдирди

Тошкент шаҳри Яккасарой туманида ишхонасида ходимларига намоз ўқиш учун шароит яратиб берган раҳбар 21,6 миллион сўм миқдорида жаримага тортилгани хабар қилинганди. Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита мазкур ҳолатга муносабат билдирди.

14 февраль куни Тошкент шаҳридаги тадбиркор Ф.Р.нинг иш жойида ходимлари учун намозхона ташкил этишга шароит яратиб бергани сабабли маъмурий жавобгарликка тортилиши ижтимоий тармоқларда кенг тарқалмоқда. Таъкидланишича, мазкур ҳолат билан боғлиқ суд қарори интернет фойдаланувчилари, шунингдек, айрим давлат идоралари вакиллари томонидан ҳам қизғин муҳокама қилинмоқда, тадбиркорга тазйиқ ўтказилгани, ибодат қилишга чекловлар белгилангани каби салбий фикрлар тарқатилмоқда.

Дин ишлари бўйича қўмита виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисидаги қонунчиликнинг амалда изчил ҳамда бир хил тарзда қўлланишини таъминлашга доир чораларнинг амалга оширилиши учун масъул бўлган ваколатли давлат органи сифатида бу борадаги мавжуд қонунчиликни очиқлаш, нотўғри талқинларнинг олдини олиш, қолаверса, айрим тушунмовчиликларга аниқлик киритиш мақсадида ҳолатга муносабат билдирди.

Виждон эркинлиги – бу фуқароларнинг хоҳлаган динга эътиқод қилиш ёки ҳеч қайси динга эътиқод қилмаслик бўйича кафолатланган конституциявий ҳуқуқидир. Мазкур ҳуқуқ ҳар бир инсоннинг шахсий табиий ажралмас ҳуқуқи бўлиб, уни амалга ошириш учун алоҳида диний ташкилот тузиш ва рўйхатдан ўтказиш талаб этилмайди.

Ўз навбатида, фуқароларнинг биргаликда динга эътиқод қилиш, ибодат қилиш, диний расм-русум ва маросимларни бажариш учун белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилган ҳолда диний ташкилот ташкил этиш талаб этилади. Диний ташкилот юридик шахс мақомига эга бўлган ҳолда мустақил ҳуқуқ субъекти сифатида ижтимоий муносабатларда иштирок этади.

Диний эътиқоди сабабли бирлашган бир гуруҳ фуқаролар диний ташкилот сифатида рўйхатдан ўтишни истамаса ёки қонунчилик талаблари асосида бу жараён якунига етмаган бўлса, унда ҳар бир фуқаро алоҳида жисмоний шахс сифатида виждон эркинлиги ҳуқуқини, шу жумладан, диний расм-русум ва ибодатларни мустақил амалга ошириш имкониятини сақлаб қолади.

«Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида»ги қонуннинг 9-моддасига асосан, диний расм-русумлар ва маросимлар диний ташкилотлар жойлашган жойда, шу жумладан, ибодат қилинадиган биноларда ҳамда уларга тегишли ҳудудларда, дафн этиш жойларида, зиёратгоҳларда, диний зарурият бўлган тақдирда (яъни жаноза, худойи, ақиқа ва бошқа) фуқароларнинг хоҳишига кўра уларнинг уйларида ўтказилади. Бундай ҳолларда ушбу тадбирларни ўтказиш учун давлат идораларидан қандайдир рухсат олиш талаб этилмайди.

Шунингдек, фуқароларнинг ҳаракатланиши муайян сабаблар туфайли вақтинча чекланган ҳолатларда (ҳуқуқбузарлик ёки жиноят содир этганлиги, соғлиғи, ижтимоий аҳволи туфайли муайян режимга эга бўлган муассасага жойлаштирилган ва бошқа), яъни касалхоналарда, госпиталларда, интернат муассасаларида, дастлабки қамоқ ва жазони ўташ жойларида, ички ишлар органларининг реабилитация марказларида диний расм-русумлар ва маросимлар қонунчиликда белгиланган тартибда, шу жойлардаги фуқароларнинг илтимосларига кўра ўтказилиши мумкин.

Ўз навбатида, ибодат қилинадиган бинолардан ташқаридаги оммавий диний расм-русумлар ва маросимлар қонунчиликда белгиланган тартибда амалга оширилади. Ҳозирги кунда турли ресторан ва кафеларда ташкил этилаётган амру-маъруф, ақиқа, худойи ва бошқа шу каби тадбирлар Олий Мажлис палаталари Кенгашларининг «Тўйлар, оилавий тантаналар, маърака ва маросимлар ўтказилишини тартибга солиш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида»ги қўшма қарори талаблари асосида амалга оширилиши лозим. Хусусан, тўйлар, оилавий тантаналар, маърака ва маросимларда диний мавзуда маъруза кўзда тутилган бўлса, ушбу маъруза диний ташкилотнинг ваколатли вакили томонидан ўқилади.

Мамлакатимизда кенг нишонланадиган Рўза ҳайит (Ийд ал-Фитр), Қурбон ҳайит (Ийд ал-Адҳа), Рождество, Пасха, Песах ва шу каби турли конфессияларнинг диний байрамларида 100 ва ундан ортиқ кишилар иштирок этса, бу диний расм-русумлар ва маросимлар оммавий тадбирларга тенглаштирилади. Мазкур турдаги тадбирларнинг ўтказилиши Вазирлар Маҳкамасининг «Оммавий тадбирларни ташкил этиш ва ўтказиш тартибини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарори билан тартибга солинади.

Эслатиб ўтамиз, қонунчилик ҳужжатларида ўз аксини топган ушбу қоидалар юртимизда фаолият юритаётган 16 турдаги барча диний конфессияларга таалуқли бўлиб, Ўзбекистон ҳудудида истиқомат қилаётган барча шахслар учун ҳам мажбурий ҳисобланади. Диний расм-русумлар ва маросимларни амалга ошириш жойларининг аниқ белгиланмаслиги ҳар бир шахс ёки диний ташкилотнинг виждон эркинлиги ҳуқуқини рўкач қилган ҳолда жамоат тартибига, ташкилотлардаги ички тартиб қоидаларига зид равишда ҳаракат қилишига олиб келади.

Юртимизда дин давлатдан ажратилганлиги сабабли фуқароларнинг диний мансублиги ва эътиқодий қарашлари уларнинг меҳнат фаолиятига таъсир қилмаслиги лозим. «Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида»ги қонуннинг 6-моддасига кўра, қонунда белгиланган мажбуриятларни бажаришдан ҳеч ким ўз диний эътиқодларини сабаб қилиб бўйин товлаши мумкин эмас. Диний расм-русумлар ва маросимларни белгиланган жойларда ўтказиш бўйича қонун талабларига лоқайд муносабатда бўлиш келажакда мулк шаклидан қатъи назар барча ташкилотларда, жамоат жойларда қонунчиликда назарда тутилмаган намозхоналар пайдо бўлишига, турли дин вакиллари томонидан ибодат бурчаклари ташкил этилишига, дин ва давлат ажратилганлиги тамойилига зид вазият шаклланишига сабаб бўлади.

Шунингдек, турли конфессияларга тегишли бўлган бир гуруҳ шахслар ёки диний ташкилотларнинг муайян ҳудудидан ташқари диний расм-русум ва маросимларни амалга ошириш шаклида диний фаолият юритиши натижасида мамлакатда миссионерлик ҳаракатлари авж олади, бу эса аҳоли орасида йиллар давомида шаклланган диний бағрикенглик ва миллатлараро тотувлик муҳитига салбий таъсир этади.

Хулоса ўрнида, фуқароларимиздан диний мавзу ўта нозик эканини эътиборга олиб, яна бир бор интернет ва ижтимоий тармоқларда диний масалалар юзасидан фикр билдирганда холис бўлиш, айни вақтда, давлатнинг дунёвий демократик тамойилларини қатъий ёдда тутган ҳолда шахсий қарашларини оммавий муносабат сифатида талқин қилмасликларини сўраб қоламиз!

Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита