Эрдўғон persona non grata деб эълон қилишни буюрган 10 та давлат элчилари янги баёнот сабаб Туркиядан чиқариб юборилмайдиган бўлди

Туркиядаги 10 та давлат элчилари янги баёнот билан чиқиб, Вена конвенциясининг мамлакат ички ишларига аралашмаслик мажбуриятини юклаган моддасига амал қилишларини билдирди, деб хабар беради «РБК». Шундан сўнг Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон дипломатлар шу орқали «орқада қадам ташлади» ва бундан кейин баёнот беришда эҳтиёт бўлади деб ҳисоблаган.

Аввалроқ 10 та мамлакат элчилари Ражаб Тоййиб Эрдўғондан туркиялик ҳуқуқ ҳимоячиси ва жамоат арбоби Усмон Кавалани қамоқдан озод этишга чақирган, бу эса дипломатик можарони юзага келтирган эди. Туркия президенти 10 та етакчи мамлакатлар элчиларини persona non grata деб эълон қилишни буюрган.

Туркиядаги 10 та дипломатик миссия раҳбарларининг янги баёноти Twitter’га жойлаштирилган. Баёнотда элчилар Дипломатик муносабатлар тўғрисидаги Вена конвенциясининг 41-моддасига кўра ҳаракат қилишгани келтирилган. Унда айтилишича, дипломатик ишчилар «ўзлари бўлган давлатнинг қонунлари ва қарорларини ҳурмат қилишга мажбур».

«Шунингдек, улар ушбу мамлакатнинг ички ишларига аралашмаслик мажбуриятини олган», — дейилади конвенцияда.

18 октябрь куни АҚШ, Канада, Германия, Франция, Финляндия, Дания, Нидерландия, Норвегия, Швеция ва Янги Зеландия элчихоналари Туркияда тўрт йил аввал ҳибсга олинган Усмон Каваланинг озод этилишини талаб қилиб мурожаат қилганди. Улар Туркия ҳукуматини Инсон ҳуқуқлари бўйича Европа суди талабини бажаришга ва Кавалани қўйиб юборишга чақирган.

Мурожаат чоп этилгач, элчилар Туркия Ташқи ишлар вазирлигига чақирилган ва у ерда мамлакат ички ишларига аралашишга уринишда айбланган. Эрдўғон элчиларни Туркиядан чиқариб юбориши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирган.

Элчиларнинг янги баёнотидан сўнг Эрдўғон уларга бу «дарс бўлганини» маълум қилди. «Вена конвенциясининг 41-моддасига кўра, ўз мажбуриятларини бажарган ушбу элчилар бундан кейин баёнотларига эҳтиёт бўлади деб ўйлаймиз», — дейди Туркия президенти.

Унинг фикрича, бу дипломатик миссиялар раҳбарларининг «мамлакатга нисбатан қилинган туҳматдан бир қадам ортга чекинган». Президентнинг қўшимча қилишича, Туркия «мустақиллигини ҳурмат қилмаган» ҳар қандай киши мамлакатда қола олмайди.

«Туркия суд тизими ҳеч кимдан буйруқ олмайди. Давлат раҳбари сифатида менинг вазифам бизнинг судьяларимизга нисбатан амалга оширилган ушбу ҳурматсизликка жавоб қайтариш этди», — дейди Эрдўғон.

Асли Парижда туғилган филантроп ва жамият фаоли, 64 ёшли Усмон Кавала 2017 йил ноябрь ойида ҳибсга олинган. У Истанбулдаги Гези боғи атрофидаги оммавий намойишларда иштирок этганликда ва 2016 йилда давлат тўнтаришига уринганликда айбланган. Кавалага қўйилган айбловлар бир неча бор кўриб чиқилган, бироқ у ҳануз ҳибсда қолмоқда.

Европа суди 2019 йилда Туркия ҳуқуқ-тартибот идораларида Кавалани ҳибсда ушлаб туриш учун салмоқли далиллар йўқлиги ҳақида қарор чиқарган. Туркия ҳукумати суднинг қарорини бажармади.

Усмон Кавала фуқаролик жамиятини ривожлантиришга қаратилган лойиҳаларда фаол иштирок этган. Хусусан, у Туркияда Сорос «Очиқ жамият» фондининг фаолиятини ташкил қилган.