Тбилисида октябрь бошидан бери Грузия собиқ президенти Михаил Саакашвилини озод қилиш талаби билан мухолифат намойишлари давом этмоқда. Саакашвили мамлакат чегарасини яширинча кесиб ўтиб, сўнгги саккиз йил ичида биринчи марта Грузияга қайтганидан сўнг ҳибсга олинганди. У ватанида камида олти йилга озодликдан маҳрум этилиши мумкин. Грузиялик журналист Диана Шанава қандай қилиб собиқ президентнинг қайтиши грузин жамиятини иккига бўлиб юборгани ҳақида Meduza учун репортаж тайёрлади.
Георгий бундан тўққиз йил аввал ҳам — худди ҳозиргидек — Озодлик майдонида туриб, миллиардер Бидзина Иванишвилининг «Гуржи орзуси» партияси тарафдорларининг митингида қатнашган эди. У вақтда бу партия мухолифатчи эди, аммо 2012 йилги сайловлардан сўнг ҳукмрон партияга айланди.
2012 йилда Георгий 18 ёш эди — унинг учун бу биринчи сайлов бўлганди. У ўзгаришларни хоҳларди ва, ўшанда унинг назарида, бу ўзгаришларни фақат Иванишвили тақдим этиши мумкин эди: «Аммо биз хато қилдик. Ҳозир мен бу ер (майдон)да туриб, Михаил Саакашвилининг қамоқдан озод қилинишини талаб қиляпман. Ўтган тўққиз йил ичида ‘Гуржи орзуси’ олиб борган сиёсат хафсаламни пир қилгани ҳақида гапириб ҳам ўтирмайман. Аммо наҳотки улар собиқ президентни қамоққа тиқиб қўйиш мамлакатнинг Ғарб кўз ўнгидаги нуфузини бир пул қилишини тушуниб етмаяпти?».
Грузиядаги энг йирик мухолифатчи партия — «Ягона миллий ҳаракат» (ЯМҲ, унга 2001 йили Саакашвилининг ўзи асос солган) томонидан 14 октябрь куни ташкил этилган норозилик намойиши иштирокчиларининг асосий талаби собиқ президентни озод этиш эди. Намойишдан кўзланган яна бир мақсад — партия тарафдорларини 30 октябрь куни Грузиянинг бир неча йирик шаҳарларида маҳаллий ўзини ўзи бошқариш органларига бўлиб ўтадиган сайловнинг иккинчи турига сафарбар этиш эди.
Намойишчилар мамлакатнинг турли ҳудудларидан Тбилисига оқиб кела бошлади. Кутаисидан йўлга чиққан мухолифатчилар автокарвонини Саакашвилини ёқтирмайдиганлар супургибўрон қилди ҳатто (бу Тбилисидаги Глдани қамоқхонасида сиёсий маҳбуслар супургилар воситасида қийноққа солинганига ишора эди — 2012 йили қийноқ жараёнлари акс этган кадрларнинг эълон қилиниши катта шов-шувга айланган; ўша вақтда Саакашвили мамлакат раҳбари эди).
Кечга бориб Озодлик майдони тўлиқ, унга туташ кўчаларнинг бир қисми тумонат одам билан тўлди. Намойишчилар майдонга Грузия, Европа Иттифоқи ва Украина байроқларини кўтариб келганди.
Плакат кўтарганларнинг кўпида «Миша озод этилсин!» деган чорлов ёзилганди. Бошқалар эса Саакашвилини ҳокимият тепасига олиб келган 2003 йилги «атиргул инқилоби»га ишора қилгандек қизил атиргулларни кўтариб олганди. Оломон орасидан: «У сиёсий маҳбус» ва «Учинчи президентимиз қамоқда қоладиган бўлса, бу шармандагарчилик» деган чақириқлар қулоққа чалинади.
Намойишда Михаил Саакашвилини қўллаб-қувватламаса-да, аммо унинг ҳибсга олинишидан норозилар ҳам бор эди. «Шахсан ўзим келажакда унга овоз бермаган бўлардим, бироқ у Грузия учун қанчалик кўп муҳим ишлар қилганини инкор қилиб бўлмайди, — дейди Кутаисидан «Мишага озодлик!» деб ёзилган плакат билан келган Тамара. — У, «Гуржи орзуси»дан фарқли ўлароқ, (Грузиянинг ўзидан аввалги президенти) Эдуард Шеварднадзени афв этган эди. Ваҳоланки, биз Шеварднадзе замонида Мишанинг давридагига нисбатан анча ёмон яшаганмиз. У вақтлар бизда ҳеч вақо йўқ эди».
Майдондаги саҳнада собиқ президентни қўлловчи сиёсатчи ва санъаткорлар чиқиш қилди. «Саакашвили бизга ёқиши-ёқмаслигидан қатъи назар, у худди байроқ ва мадҳиямиз каби мамлакатнинг бир рамзи. Тарозига бугун нимани қўймоқ керак: мамлакат обрўсиними ёки бир инсондан қасос олиш истагини?», — деди хонанда Тамрико Чохонелидзе.
Саакашвилининг адвокатларидан бири, Mtavari Arkhi телеканали раҳбари Ника Гварамия собиқпрезидент қамоқдан бериб юборган мурожаат матнини саҳнадан туриб ўқиб эшиттирди. Бу вақтда Гварамиянинг ортидаги экрандан «атиргул инқилоби» вақтида олинган кадрлар эфирга узатиб турилди.
«Ҳозир одамларни ҳеч бир белгиси — на партиявий мансублиги, на бошқаси бўйича ажратиш вақти эмас. Грузияни озод қилиш ва қутқариш фурсати келди... Мен ватанимнинг йўқ қилинишини чеккада жим туриб кузата олмайман. Ундан кўра ўлганим афзал. Шу боис ҳам мен Грузиядаман ва тузумнинг мағлубиятига ўз ҳиссамни қўшиш учун шу ерда қолишга қатъий қарор қилдим», — дея таъкидланган эди Саакашвилининг мурожаатида.
Mtavari Arkhi канали хабарига кўра, полиция намойишлар бошланиши биланоқ шаҳардаги бир неча маъмурий бинони ўраб олиб, махсус техникаларни ишга солган. Намойишларнинг аксарият иштирокиларида уяли алоқа ва мобил интернет ишламай қолган. Кейинроқ Саакашвили партияси Озодлик майдонидан бир неча метр наридаги Тбилиси шаҳар кенгаши биносида «сигнал тўсувчи ва овоз ёзувчи ускуналар» топилганини маълум қилди. Бунга жавобан Грузия Ички ишлар вазирлиги мазкур ускуналар «механизм сифатида нафақат радиосигнални, балки мобил алоқани ҳам яхшилаши»ни таъкидлаб, улардан «полиция бўлинмалари ўртасида узлуксиз алоқани таъминлаш мақсадида» фойдаланилаётганини билдирди.
Акция охирида «Ягона миллий ҳаракат» раиси Ника Мелия сўзга чиқиб, Саакашвилининг Грузияга қайтишини «жон фидо қилиш»га тенглаштирди ва бу қайтиш «тузумнинг ғазабини қўзғагани»ни таъкидлади.
«Мақсадимиз — ўзимизни, оилаларимизни, давлат ва овозларимизни ҳимоя қилишдир», — деди ЯМҲ етакчиси; унинг қўшимча қилишича, 30 октябрдаги сайловлардан сўнг Бидзина Иванишвили «ё мағлубиятга кўникади», ёки бўлмаса «кураш охиригача давом этади».
«Камерам яхши ёпилган бўлсин-да, деб илтижо қилсин»
Саакашвилининг қайтишидан сўнг грузин жамияти аниқ-тиниқ икки қутбга ажралиб қолди. 16 октябрь куни мамлакатда собиқ президентга бағишланган иккита бир-бирига зид намойиш ўтказилди.Биринчиси — Саакашвили сақланаётган Рустави шаҳридаги 12-сон қамоқхона олдида бўлиб ўтди. Намойиш иштирокчилари сиёсатчини озод қилиш талабига қарши чиқди. Намойишчилар қамоқхона олдига олиб келган улкан плакатда қон доғлари қуршовидаги Саакашвили тасвирланган эди, сурат юқорисига эса: «Жаллод — қамоқхонага» деб ёзилганди.
Намойишчилар ўзларини Саакашвили даврида қатағонга учраган сиёсий маҳбуслар деб атаган. Собиқ президентнинг мухолифлари уни қонунбузарларга нисбатан ҳаддан ортиқ, мамлакат қамоқхоналарини тўлдириб юборадиган даражада шафқатсизликда кўп бора айблаган. «Гуржи орзуси» ҳукмронлиги даврида афв этилган маҳбуслар улар фақат ва фақат сиёсий қарашлари сабаб судланганини таъкидлаган.
«У қўрқувдан дағ-дағ титраши керак, — намойиш иштирокчиларидан бири Заза Давитая. — Бугун биз бу ерда тўрт-беш минг кишимиз. Аммо бу ерга ҳали бутун Грузия келади. Яхшиси, у камерасининг эшиклари яхшилаб ёпилган ҳолда туришини сўраб илтижо қилсин. Миша, биз келдик!».
Шу куннинг ўзида бир қатор фаоллар ва бир неча нодавлат ташкилотларнинг вакиллари «Мишанинг озодлиги учун» ҳаракати ташкил этилганини эълон қилди. Ушбу фаолларнинг сўзларига кўра, Саакашвилининг озод қилинишигина Грузиядаги сиёсий инқирозни юмшатиш ва сиёсий қатағонларни тўхтатиш имконини беради.
Грузияда охирги икки йилда мухолифат вакилларини қамоққа олиш билан боғлиқ бир неча шов-шувли ҳолат юз берди. Масалан, 2020 йил февралида Тбилисининг собиқ мери ва Саакашвилининг тарафдори Гиги Угулава коррупцияда айбланиб, ушланди. Орадан бир йил ўтиб Саакашвили партиясининг раиси Ника Мелия 2019 йил 20 июнидаги намойишларда иштирок этиш ва уларни ташкиллаштиришда айбланиб, ҳибсга олинди. Ҳозирда уларнинг ҳар иккиси ҳам озодликда: Угулаванинг Грузия президенти Саломе Зурабишвили афв этган, Мелия эса гаров эвазига қўйиб юборилган.
«Мишанинг озодлиши учун» ҳаракати асосчиларидан бири Ираклий Павленишвилининг тушунтиришича, фаоллар собиқ президентни қўллаб-қувватлаб, деярли ҳар куни норозилик намойиши ўтказиш ниятида.
«Мишанинг озодлиги учун» ҳаракатининг биринчи намойиши 16 октябрь куни бўлиб ўтди — «Гуржи орзуси» партияси асосчиси, миллиардер Бидзина Иванишвилиники деб ҳисобланадиган қароргоҳ олдида бир неча ўн киши тўпланди.
Намойишни полициячилар кузатиб борди — уларнинг сони намойишчиларникидан ҳам кўпроқ эди. Фаоллар бинога олиб борувчи автотоннел деворларига Саакашвилини озод қилиш талаби битилган стикерларни ёпиштиришга уринди. Оқибатда полиция билан тўқнашув келиб чиқди. Шундан сўнг Михаил Саакашвилининг тарафдорлари у сақланаётган қамоқхона томон йўл олди. Намойиш шу ерга келгандан сўнг тугади.
Бир вақтнинг ўзида фаоллар Free Misha сайтини ишга тушириб, у ерда Грузиянинг учинчи президенти озод этилиши учун имзо йиғишга киришди. Саакашвилининг Facebook’даги саҳифасида таъкидланишича, петицияни аллақачон 100 мингга яқин одам имзолаб бўлган. Айни дамда бошқа бир платформада Саакашвилинини суд қилиш керак деб ҳисобловчилар алоҳида имзо йиғишга киришган. У ерда тахминан 5—6 минг овоз тўпланган. Эътиборга молик томони, ушбу сайтларнинг бирортасида рўйхатдан ўтиш ёки шахсни тасдиқлаш талаб этилмайди.
* * *
Саакашвилини қўллаб-қувватлаш бўйича намойишлар давом этмоқда. 18 октябрь куни унинг бир неча ўнлаб тарафдорлари ҳукумат биноси олдида тўпланди. Намойиш — фаоллардан бири бўёқли баллонча билан асфальтга «Мишага озодлик!» деб ёзмоқчи бўлгунига қадар — тинч ўтди. Охир-оқибат вазиятга полиция аралашди, икки фаол қўлга олинди.
Намойишлар давом этаётган бир вақтда Грузия 30 октябрдаги сайловларга тайёргарлик кўрмоқда. ЯМҲ ва «Гуржи орзуси» бир-бирини қонунбузарликда айбламоқда, йирик ҳукуматпараст телеканаллардан бири ҳисобланган «Имеди» эса «фавқулодда ҳолат тартиби»га ўтаётгани ва «‘Ягона миллий ҳаракат’ партиясига қарши кураш бошлаётгани»ни ҳақида баёнот берган. Телеканал энди ҳар куни Саакашвили даврида жабр чеккан одамлар ҳаёти ҳақида ҳикоя қилишини билдирган. Ушбу телеканал Грузия президентлиги учун 2018 йилги сайловларнинг иккинчи турида ҳам шундай амалиётни қўллаган эди. Ўшанда «Гуржи орзуси» томонидан қўллаб-қувватланган ва якунда мамлакат президентига айланган Саломе Зурабишвилининг рақиби ЯМҲ партияси аъзоси Григол Васадзе эди.
«Сайловларнинг иккинчи турига қадар бизнинг таҳрир сиёсатимиз давлат манфаатларидан келиб чиққан ҳолда юритилади. Ҳар куни ярим тунга қадар янгиликлар дастурларимиз, сиёсий ток-шоуларимиз Саакашвили тузимидан маънавий зарар кўрган одамларга бағишланади, — дейилади холдинг баёнотида. — «Имеди» сизга мамлакатимизнинг энг оғир ўтмишини яна шундай ҳолга қайтмаслик учун эслатади».
Изоҳ (0)