Жаҳон банки Doing Business рейтингини эълон қилишни тўхтатади

Жаҳон банки Doing Business (Бизнес юритиш) рейтингини тузишни тўхтатмоқчи, деб ёзади «Интерфакс».

Жаҳон Банки хабарида айтилишича, Doing Business тақдири тўғрисидаги қарор аввалги йилларда маълумотларнинг бузиб кўрсатилиши ҳолатларини ўрганиб чиққан гуруҳ менежменти томонидан қабул қилинган. «Жаҳон банки гуруҳининг тадқиқотларига нисбатан ишонч жуда катта аҳамиятга эга», — дейилади релизда.

Сўнгги марта рейтинг 2019 йилда эълон қилинганди, кейин бир йиллик танаффус бўлган: раҳбарият Doing Business рейтингини тайёрлаш жараёнида бир қатор қонунбузарликлар аниқланган аудит натижалари билан танишди.

Ўтган йили Жаҳон банки рейтинг вақтинча тўхтатилгани ҳақида хабар берган, Доинг Бусиннесъни ёпиш режалари ҳақида эса эълон қилмаганди, аксинча, кейинги ҳисобот 2021 йилда чоп этилишини ваъда қилган.

«Doing Business тўғрисида ҳозирда мавжуд бўлган барча маълумотларни, шу жумладан, аудит ва текширув натижаларини, шунингдек, бугун банкнинг директорлар кенгаши номидан топширилган ҳисоботни ўрганиб чиқиб, Жаҳон банки гуруҳи менежменти Doing Business ҳисоботни чиқаришни тўхтатишга қарор қилди», — дейилади баёнотда. Жаҳон банки бизнес ва сармоявий муҳитни баҳолашда янги ёндашув устида ишлайди.

Жаҳон банки эълон қилган WilmerHale фирмасининг 16 саҳифали ҳисоботида айтилишича, январь ойида Жаҳон банки уни 2017 ва 2019 йиллар якунлари бўйича Doing Business’ни тайёрлаш чоғидаги қоидабузарликларни текшириш учун ёллаган. Бу қоидабузарликлар 2017 йилги таҳлилда Хитойнинг рейтингига, 2019 йилги рейтингдаги Озарбайжон, Саудия Арабистони ва Бирлашган Араб Амирликларининг ўрнига таъсир кўрсатган.

Хусусан, ҳужжатда таъкидланишича, рейтингда Хитойни юқорига кўтариш зарурлиги ҳақидаги ички мунозараларда Кристалина Георгиева фаол иштирок этган. Бу дискуссия Жаҳон банкининг капиталини кўпайтириш (бунда Пекин муҳим роль ўйнаган) муҳокамаси фонида бўлиб ўтган.

Георгиева ҳозирда Халқаро валюта фондининг бошқарувчи директори, 2017 йилда эса Жаҳон банки гуруҳининг ижрочи директори бўлган. Муҳокамалар узоқ давом этган, уларнинг доирасида Георгиева ҳатто Doing Business’ни юритиш учун масъул ходимнинг уйига ҳам ташриф буюрган. (Георгиеванинг ўзи WilmerHale билан суҳбатда бу унинг фаолиятидаги ягона шундай ҳодиса эканини айтган). Охир-оқибат Хитойнинг рейтингдаги ўрни 85-дан 78-ўринга кўтарилди.

Бир йил олдин Хитойнинг рейтингдаги ўрни айнан шу йўналишда, яъни гуруҳнинг юқори менежерлари аралашуви натижасида қилинган «тузатишлар» билан белгиланган, бу эса Хитойнинг аввалги рейтинг билан салбий таққосланишини олдини олган.

Ўзбекистонда Doing Business рейтингига катта эътибор берилади. Мамлакатнинг ушбу рейтингда ўринини яхшилаш учун 2018 йилдан буён олтита ҳужжат қабул қилинган. Хусусан, Президент Шавкат Мирзиёев 2018 йилнинг ёзида Doing Business’да Ўзбекистоннинг рейтингини ошириш тўғрисида қарор имзолаган эди. Молия вазири ўринбосари Одил Исоқов ушбу рейтинг бўйича яхши натижаларга эришилса, хорижий инвесторларни жалб қилишга ёрдам беришини айтганди.

Doing Business 2020 рейтингида Ўзбекистон 190 та давлат ичида 69-ўринни эгаллаганди. Мамлакат ўтган йилги рейтингга нисбатан 7 поғонага кўтарилиб, Индонезия ва Люксембургни ортда қолдирди.

Россия 2012 йилда рейтингда атиги 120-ўринни эгаллаганидан сўнг, Doing Business’даги ўсиш россиялик амалдорлар учун Самарадорликнинг асосий кўрсаткичлари (KPI)га айланди: Владимир Путин олти йил ичида рейтингдаги кучли 20 таликка кириш ҳақида буйруқ берди. Натижада, Россия юқори поғонага кўтарилди, аммо вазифа охиригача бажарилмади: 2018 йилда Россия 31-ўринни эгаллади. 2019 йилнинг баҳорида кучли 20 таликка чиқиш мақсади яна олдинга қўйилди, бу сафар президент топшириғининг ижроси 2024 йилга тўғри келаётганди. 2019 йил октябрь ойида эълон қилинган, энди маълум бўлишича, тарихдаги сўнгги Doing Business рейтингда Россия уч поғонага кўтарилиб, 28-ўринни эгаллаган.

Doing Business дунё мамлакатларидаги бизнес юритиш шароитларини баҳолайди. Тадқиқот муаллифлари дунёнинг 190 та давлатини бизнесни тартибга солиш бўйича 10 та мезонга кўра жойлаштирган: янги бизнесни очишга сарфланган пул ва вақт; қурилиш рухсатномаларини олиш, электр инфратузилмасидан фойдаланиш имконияти, мулк ҳуқуқларини рўйхатга олиш, кредит олиш, миноритар инвесторлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, солиқларни тўлаш, халқаро савдони ўтказиш, шартномаларнинг бажарилишини таъминланиши ва ниҳоят банкротлик процедуралари.

Doing Business рейтинги биринчи марта 2002 йилда эълон қилинган.