Остеопороз – сурункали касаллик бўлиб, суякларда минерал моддаларининг алмашинуви бузилиши оқибатида аста-секин зичлигининг пасайишига ва суяк тўқималарининг бузилишига олиб келади. Суяклар шу даражада мўртлашиб, ҳатто йиқилиш натижасида ҳам синиши мумкин. Бу касаллик шунчалик долзарбки, Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, остеопороз юқумли бўлмаган касалликлар орасида: юрак-қон тизими касалликлари, саратон ва қандли диабетдан кейин тўртинчи ўринни эгаллайди. 65 ёшдан ошган аёлларда тез-тез учрайдиган сон суяги бўйинчаси синишининг асосий сабаби остеопороздир.
Хавфли омиллар икки турда бўлади:
Бошқариб бўлмайдиган, одамнинг ўзига боғлиқ эмас.
- менопауза даври, айниқса, эрта бошланган бўлса;
- 65 ёшдан катталар;
- ирсий мойиллик;
- аввал суяклар синган бўлса;
- бўқоқ, қандли диабет ва бошқа эндокрин касалликларида;
- сурункали ичак, жигар, буйрак кассаликларида;
- ҳомиладорлик даврида;
- ётиб қолган беморларда.
- кальций моддасини кам истеъмол қилиш;
- витамин D етишмаслиги;
- чекиш, спиртли ичимликлар қабул қилиш;
- камҳаракат, ўтроқ турмуш тарзи;
- семизлик.
Дастлабки босқичда касаллик ҳеч қандай белгига эга эмас, шунинг учун бу касаллик билан оғриган бемор арзимаган ҳолатларда суяги синиши натижасида шифокорга мурожаат қилади. Остеопорознинг бошқа белгилари одатда умуртқа поғоналарида бир нечта компрессион ёриқларидан кейин пайдо бўлади:
- бўй пасайиши;
- қориннинг чиқиб қолиши;
- кўкракда, тўш соҳасида оғриқ, кўнгил айниши, жиғилдон қайнаши;
- қориннинг тез тўйиши;
- вазн камайиши;
- бел ва умуртқада оғриқлар, айниқса, ҳаво айниганида;
- қоматнинг букчайиши;
- қовурғаларнинг пастки чегараси тоз суягига яқинлашиб, ҳатто тегиб туриши.
- умуртқа поғонаси – 46 фоиз;
- сон суяги бўйинчаси – 20 фоиз;
- елка ва билак – 15 фоиз;
- тананинг бошқа қисмлари – 19 фоиз.
Умуртқа поғонаси суякларининг компрессион синиши, дарз кетиши. Синиш ҳатто оддий ҳаракатларда ҳам бўлиши мумкин: кучли йўтал, эгилиб ердан нарса кўтаришда. Кўпинча кўкрак ва бел қисмида кузатилади. Умуртқа деформациялашади, сурункали оғриқлар пайдо бўлади, нафас олиш тизими касалланади. Сон суяги бўйинчаси синиши одатда ён томонга йиқилганда содир бўлади. Бемор ётиб қолади, томирлар тромбоэмболияси, ётоқ яралар пайдо бўлади.
Профилактика
Бирламчи профилактика болаликдан бошланади. Суяк массаси ва мустаҳкамлигини яратиш учун етарли миқдорда кальций, витамин D истеъмол қилиш керак ва мунтазам равишда жисмоний фаол бўлиш лозим.
Иккиламчи профилактика касаллик аниқланганда қўлланиладиган чоралардир:
- касаллик ҳақида маълумотга эга бўлиш;
- жисмоний фаоллик – мушакларнинг кучини, координацияни сақлашга ва суяк зичлигини оширишга ёрдам беради;
- хилма-хил оқсилни етарли миқдорда истеъмол қилиш, кальций ва витамин D билан бойитиш;
- чекиш ва спиртли ичимликлардан воз кечиш;
- беморнинг хавфсизлигига эришиш чоралари – кўришини назорат қилиш, одатий юрадиган йўлларини яхши ёритиш, ҳар-хил тўсиқлар бўлмаслиги, ушлаш учун тутқичлар, ҳаммомда тутқичлар бўлиши, нарсаларни қўл етадиган тарзда қулай қилиб жойлаштириш, йиқилиб тушмаслигига шароит яратиш керак.
Изоҳ (0)