Коронавируснинг олдини олишда витамин ва қўшимчалар қанчалик муҳим? Бунинг учун цинк даражасини кузатиб бориш, D витамини қабул қилиш ва кўпроқ C витаминига бой овқатларини истеъмол қилиш муҳимми? Бу микроэлементлар ва ковид ўртасида қандай боғлиқлик бор? Шу каби саволларга жавоб топишга ҳаракат қиламиз.
Энг замонавий ва «қуёшли» витамин
D витамини сўнгги йиллардаги энг замонавий витаминга айланди: у саратон, депрессияни даволаш ва ҳатто коронавирусдан ҳимоя қилишда яхши самара беради. Дунё аҳолисининг кўпчилиги мазкур витамин етишмаслигидан азият чекаётганига қарамай (ажабланарлиси шундаки, жиддий етишмовчилик қуёшли ҳудудлар аҳолиси орасида энг кўп тарқалган), кўпчилик шифокорлар буни қабул қилиш керак деган фикрга эҳтиёткорлик билан қўшилади.
D витамини дозаси бўйича баъзи замонавий тавсияларда бу витаминнинг одатдаги меъёрлари эскирган деган фикрни учратиш мумкин. Аслида организмга катта дозалар керак — 100 ёки ҳатто 200 фоиз кўпроқ. Тадқиқотчилар ушбу тавсияларнинг пайдо бўлишини америкалик эндокринолог Майкл Холикнинг тадқиқоти билан боғлайдилар, у 2011 йилда «D витамини ечим сифатида» номли китобини нашр этган, шунингдек, АҚШ эндокринологик жамиятига (у аъзо бўлган) организмда бу витаминнинг янги, янада юқори ва кундалик меъёрларини белгилаб берган. Бироқ кўплаб тадқиқотчилар бу меъёрларни асоссиз равишда юқори деб ҳисоблайдилар ва 2018 йилда ўтказилган тадқиқот муаллифларининг фикрича, мазкур меъёрларни белгилаган жамият аъзолари витамин ишлаб чиқарувчидан 200 минг АҚШ долларидан кўп қўшимча ҳақ олган.
Бугунги кунда энг кенг тарқалган тавсияларга кўра D витамини дозалари қуйидагича: 19 ёшдан 65 ёшгача, D витамини препаратини профилактика сифатида октябрдан апрель ойигача тавсия этилади. 19-50 ёшда D витамини дозаси кунига 600 МЕ, 50 ёшдан ошганларга эса 800-1000 МЕ/ кунлик.
Мавзуга доир: Шифокор рецептисиз қабул қилиш хавфли бўлган 6 витамин
Бостон университети тиббиёт мактаби тадқиқотчилари ўтказган тадқиқот D витамини етишмаслиги ва коронавирус инфекцияси ўртасида сезиларли боғлиқлик борлигини кўрсатди. Тадқиқот доирасида COVID-19 билан касалланган 235 беморнинг ҳолати таҳлил қилинди, натижада вафот этган ҳар бешинчи беморда ушбу витамин етишмаслиги аниқланган.
2020 йил май ойида Қиролича Елизавета касалхонаси жамғармаси ва Шарқий Англия университети тадқиқотчилари Европанинг 20 мамлакатидаги ўртача D витамини даражасини ушбу мамлакатларда коронавирус инфекциясидан ўлим статистикаси билан солиштиришган. Маълум бўлишича, энг жиддий етишмовчилик Испания ва Италиянинг кекса аҳолисида қайд этилган — бу мамлакатларнинг қариялари COVID-19 дан кўпроқ зарар кўрган. Бироқ ЖССТ экспертлари D витамини етишмаслиги ва COVID-19 дан ўлим хавфининг ортиши ўртасидаги алоқадорликни исботланмаган деб ҳисоблайди: ташкилот вакиллари тақдим этилган тадқиқотлар методологияси етарли даражада ишонарли эмаслигини таъкидлайди.
Мавзуга доир: Қандай ҳолларда D витамини миқдорини текширтириш керак?
Ўз навбатида Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти мутахассислари 2017 йилда Д витамини инсон иммунитет тизимига кучли таъсир кўрсатиши мумкинлигини таъкидлашган, чунки у шиллиқ парданинг ҳимоя функцияларини оширишга ёрдам беради.
Аммо шу кунгача D витамини қабул қилиш коронавирусга чалиниш хавфини камайтириши ҳақида аниқ далиллар йўқ, лекин бунинг аксини исботловчи фактлар ҳам мавжуд эмас. Шунингдек, D витамини қабул қилиш Россияда ҳам, Европа мамлакатларида ҳам коронавирус инфекциясини даволаш бўйича анъанавий тавсияларга киритилмаган.
Мавзуга доир: Витаминлар ва биологик фаол қўшимчалар қандай ҳолларда саломатликка зарар етказиши мумкин?
Испания тадқиқотчилари ковид билан касалланган 250 кўнгилли қатнашган тадқиқот натижаларини тақдим этишди. Олимларнинг фикрича, касаллик цинк етишмовчилиги бўлган беморларда оғир ўтган, ҳатто ўлим ҳолатига сабаб бўлган. Аммо тадқиқот маълумотларини таҳлил қилган ЖССТ мутахассислари натижаларни цинкни коронавирус профилактикаси сифатида тавсия қилиш ва тегишли протоколларда бу тавсияномани киритиш учун етарли деб ҳисобламади. Ҳозирги вақтда цинкнинг касалликнинг оғирлигига, шунингдек ўлим хавфига таъсирини тасдиқлайдиган ёки инкор этадиган йирик тадқиқотлар йўқ. Агар сизда цинк етишмовчилик белгилари бўлса, аввал шифокор билан маслаҳатлашинг.
C витамини
Бу, албатта, «шамоллашга қарши» энг кенг тарқалган витамин: С витамини ҳақиқатан ҳам иммунитет тизими фаолиятида фаол иштирок этади. Аммо агар у танада жуда кўп тўпланиб қолса, бундай концентрация тана тўқималари ва аъзолари учун хавфли бўлиши мумкин. Шунинг учун агар сизда касаллик бошланган бўлса уни қабул қилиш тавсия этилмайди.
Изоҳ (0)