Европа Иттифоқи «Толибон»нинг Афғонистондаги ғалабасини тан олди

«Толибон» Афғонистонда ғалаба қозонди, шу сабабли Европа Иттифоқи у билан мулоқот олиб боришига тўғри келади. Бу ҳақда Евроиттифоқнинг ташқи ишлар ва хавфсизлик сиёсати бўйича олий вакили Жозеп Боррель айтиб ўтди.

«Биз улар ким бўлишидан қатъи назар Кобулдаги расмийлар билан мулоқотни йўлга қўйишимиз керак. ‘Толибон’ урушда ғалаба қозонди, биз улар билан мулоқот қилишимизга тўғри келади », — деди у Евроиттифоқ ташқи ишлар вазирларининг фавқулодда йиғилишидан кейинги матбуот анжуманида. Шу билан бирга, унинг алоҳида таъкидлашича, гап «Толибон» Афғонистоннинг қонуний ҳукумати сифатида расман тан олиниши ҳақида кетмаяпти.

Боррелнинг айтишича, вазият ўнгланмагунча, Европа Иттифоқи Афғонистонга иқтисодий ёрдам беришни тўхтатади, лекин гуманитар ёрдам кўрсатишда давом этади.

Хусусан, Евроиттифоқ «Толибон» билан 2001 йилги ҳарбий кампания давомида Ғарб давлатларига ёрдам берган афғонлар ва Европа фуқароларини мамлакатдан олиб чиқиш билан боғлиқ муаммоларни муҳокама қилиши керак. «Мен амалий масалаларни ҳал қилиш бўйича ‘Толибон’ билан музокара олиб бориш учун Афғонистонга делегация юбораман», — деди Боррель.

Боррель Афғонистонда Ғарб ҳарбий кампанияси бошланганидан буён «Толибон» ўзгарганми, деган саволга жавобан, ҳозирча бу бўйича якуний хулоса чиқара олмаслигини айтди. «Уларнинг кўриниши аввалгидек, лекин инглиз тилида яхшироқ гапирадиган бўлган», — дея ҳазиллашди дипломат.

Боррель «Толибон» билан алоқа ўрнатишдан ташқари, Европа Иттифоқининг Афғонистондаги яна иккита вазифасини санаб ўтди. Улардан биринчиси — ўз фуқароларини ва агар ўзлари хоҳласа, Ғарбга ёрдам берган афғонларни мамлакатдан олиб чиқиш.

«Бизнинг биринчи вазифамиз — Афғонистонда бўлиб турган Европа фуқаролари ҳамда биз билан 20 йил ишлаган ва мамлакатни тарк этмоқчи бўлган Афғонистон фуқароларини эвакуация қилиш ва улар учун хавфсиз муҳит яратиш», — деди Европа дипломатияси раҳбари. Яна бир вазифа Афғонистондаги вазият туфайли янги миграцион инқироз пайдо бўлишининг олдини олиш, дея қўшимча қилди дипломат.

Боррель афғон ҳукуматининг мағлубиятидан олинган сабоқлар ҳақида гапирар экан, давлатчиликни ташқаридан яратиб бўлмаслигини, уни фақат маълум бир мамлакат фуқароларининг ўзлари қуриши мумкинлигини тан олди. Дипломатга кўра, Ғарб Афғонистонда «Ал-Қоида»ни мағлуб этишга муваффақ бўлган бўлса-да, АҚШ ва Европа Иттифоқи мамлакатлари Афғонистонда замонавий давлат қуришга эриша олмади.

Боррелнинг таъкидлашича, у «Толибон»нинг кучларини мустаҳкамлаш учун кўп вақт ва маблағ сарфлаган афғон армияси устидан осонликча устунликка эришганидан ҳайратда. «Афғонистон собиқ ҳукуматига ёрдам бериш учун мисли кўрилмаган ресурслар ишлатилганига қарамай, буларнинг барчаси Афғонистон давлатчилигини яратиш ва мамлакатда ҳарбий кучларни мустаҳкамлашда минимал натижаларга олиб келди, — дея тан олди дипломат. —Биз хатоларимизни тан олишимиз керак».

Аввалроқ ҲАМАС ҳаракати «Толибон»ни Афғонистондаги ғалаба билан табриклаган эди.

15 август куни «Толибон» жангарилари Кобулга кирди ва Афғонистоннинг бутун ҳудудини назорат остига олганини эълон қилди. Шу куниёқ мамлакат президенти Ашраф Ғани истеъфога чиқиб, мамлакатни тарк этди. Афғонистон махсус кучлари тарқатиб юборилди, аҳолидан қурол-яроғлар мусодара қилинмоқда.