Олимлар Ердаги энг катта вулқон отилиш хавфи ҳақида огоҳлантирди

Олимлар Ердаги энг улкан вулқоннинг отилиш хавфидан огоҳлантирди, деб ёзмоқда Sci Tech Daily.

АҚШнинг Майами университетининг Денгиз ва атмосфера фанлари мактаби олимлари Гавайи оролларидаги Мауна-Лоа вулқони остида магманинг тўпланишини қайд этди. Мутахассисларнинг маълумотларига кўра, ҳозирги вақтда вулқон остида магманинг тўпланиш жараёни кечмоқда. Уларнинг ташқарига отилиб чиқиши жиддий зилзилага ва ҳалокатли вулқон отилишига сабаб бўлиши мумкин.

Мутахассислар сунъий йўлдош маълумотлари ва GPS станциялари ёрдамида ўлчанган вулқоннинг ердаги ҳаракатларини таҳлил қилди. Уларнинг аниқлашича, 2014 йилдан 2020 йилгача бўлган даврда, тахминан, 0,11 куб километр магма вулқон остида тўпланган ва унинг жанубигача кўчиб, 2,5—3 километргача чуқурликка кириб борган.

Шунингдек, олимларнинг маълумот беришича, 2015 йилда магма топографик баландлиги анча паст бўлган жойларгача кенгайишни бошлаган. Бу жараён 2017 йилгача давом этган ва магма оқими заифлашиб, аввалги горизонтал ҳолатига қайтган. Магмада аввал бундай ўзгаришлар кузатилмаган бўлиб, бу жараён яқинлашаётган 6 балли зилзила ва фожиали вулқон отилишининг белгиси бўлиши мумкин.

Тадқиқотнинг катта муаллифи, профессор Фальк Амелунгнинг қўшимча қилишича, зилзила «ўйин қоидалари»ни ўзгартириб юбориши мумкин. Унинг сўзларига кўра, кучли чайқатишдан кейин шиша идишдаги газли сув каби зилзила ҳам магмадаги газларни чиқариб юбориши мумкин.

Денгиз сатҳидан энг баланд чўққисигача тўққиз километрни ташкил этувчи Мауна-Лоа ер юзидаги энг улкан вулқон ҳисобланади. Лава оқимининг тезлиги сабабли унинг отилганидан сўнг эвакуация қилиш учун жуда қисқа фурсат бўлади. 1950 йилда 6,3 балли зилзила ва унинг натижасида вулқоннинг отилиши сабабли лава қирғоққача уч соатда етиб борган.

Аввалроқ Конго ва Руанда чегарасида Ньирагонго вулқони отилишни бошлагани ва бунинг оқибатида ҳалок бўлганларнинг сони 15 нафарга етгани ҳақида хабар берилди. Ньирагонго 22 май куни оқшомда ҳаракатга келган ва эртаси куни тонгда отилишдан тўхтаган. Лава оқими аэропорт чегарасидан 50 метр узоқликкача етиб борган.

Шунингдек, май ойи бошида Исландияда зилзилалар натижасида ҳаракатга келган вулқон фаоллашгани, апрелда эса Кариб денгизининг Сент-Винсен оролида Ла-Суфриер вулқони ҳаракатга келгани, у ердан фақат эмланганлар эвакуация қилингани ҳақида хабарлар берилганди.