Давлат божхона қўмитаси томонидан оммавий ахборот воситалари учун қўмитанинг Миллий кинология марказига пресс-тур ташкил этилди. Пресс-тур давомида журналистлар марказнинг ўқув-ўргатув мажмуасидаги ўқув хоналар, ветеринария хизмати, хизмат итлари питомниги, туғруқ мажмуаси, амалий машғулотлар майдонида бўлди. «Дарё» мухбири Мадина Нурман ушбу пресс-турдан репортаж тайёрлади.
Ўқув-ўргатув мажмуаси
Марказда бошланғич, малака ошириш ва қайта тайёрлаш ўқув курслари йўлга қўйилган. Мажмуадаги хоналар марказда хизмат итларини тайёрлаш бўйича йўналишларга мос махсус жиҳозланган.
Жумладан, бу ерда қуйидаги йўналишлар бўйича хизмат итлари тайёрланади:Факт. Битта ит фақатгина битта йўналишда тайёрланади.
- гиёҳвандлик воситаларини қидириш;
- қурол-яроқ, ўқ-дори ва портловчи моддаларни қидириш;
- антитеррор;
- из-қидирув;
- ҳимоя-қоровул хизмати;
- қидирув-қутқарув хизмати;
- валюта қимматликларини қидириб топиш;
- мина қидирув;
- тамаки маҳсулотларини қидириш;
- ўсимликлар уруғларини қидириш бўйича янги йўналиш ўзлаштирилди.
Ҳозирда шуларнинг 4 таси божхона органларида, қолганлари бошқа вазирлик-идоралар: Ички ишлар вазирлиги, Миллий гвардия ва карантин инспекциясининг буюртмаси асосида тайёрланади. Ана шу буюртмаларга асосан 136 нафар кинологлар тегишли йўналишда ўқитилиб, 136 бош хизмат итлари тайёрлаб берилган. 2021 йилнинг ўзида кинологларни ўқитиш бўйича божхона органлари 200 та, ИИВ 46 та, Миллий гвардия 50 та, карантин инспекцияси 5 та сўров берган.
Журналистлар кирган гиёҳванд моддаларини қидириш бўйича махсус жиҳозланган хонада амалиётда дуч келинган транспорт воситалари, автотранспорт воситаларидаги ҳолатларга ўхшатиб жиҳозланган стендлар, гиёҳванд моддаларининг турлари, ўқувчи-курсантларга хизмат итининг тузилишини таништириш учун ўрнатилган ит скeлети ва бошқа маълумотлар ўрин олган.
Қурол-яроғ, ўқдори ва портловчи воситалар хонасида, табиийки, қуролларнинг турлари, таснифи бўйича маълумотлар акс этган. Маълум қилинишича, ўқувчи-курсантлар тушгача назарий, тушдан сўнг амалий ўқув-машғулотлари билан банд бўлади. 2008 йилда Жаҳон божхона ташкилоти томонидан марказга минтақавий мақоми берилгач, бу ерда 2011 йилдан бошлаб Афғонистон, Тожикистон, Эрон, Покистон, Туркманистон, Қирғизистон, Қозоғистон, Мўғулистон, Арманистон каби давлатларнинг 180 дан ортиқ кинологлари ўқитилган.
2018—2019 йилларда марказда Тожикистон, Арманистон давлатлари божхона хизмати ходимлари ўқиб кетган. Австрия, Франция, Латвия, Россия, Жанубий Корея кинолог мутахассислари билан тажриба алмашиб келинади.
Кутубхона
Кутубхонада хизмат итларини тайёрлаш, парваришлаш, озиқлантириш бўйича 300 дан ортиқ адабиётлар бор. Бироқ марказ директори Абдураҳмон Турсунов бунинг етарли эмаслигини ва яқин орада Россия билан алоқалар орқали уларни бойитиш режа қилинганини айтди. Марказ мутахассислари 2015 йилда Кинология асослари китобини ишлаб чиққан.
Имитация хонаси
Имитация хонаси аэропортнинг юк чиқадиган ҳудудининг тўлиқ нусхаси саналади. Бу ерда итларнинг қулоғи ўша муҳитга ўрганиши учун аэропорт шовқини ҳамда овозлари ёзиб олинган ҳолда қўйилади. Сўнгги янгиликлардан бири сифатида карантин инспекцияси сўрови асосида итлар эндиликда чет элдан ноқонуний олиб кирилаётган ёки чиқиб кетаётган ўсимлик уруғларини ҳам излаб топишга ўргатилаётганини қайд этиш мумкин.
Шуни ҳам алоҳида таъкидлаш керакки, Валюта қимматликлари, Тамаки маҳсулотлари, Ўсимликлар уруғларини қидириш каби янги соҳа йўналишларига ҳам катта эътибор берилмоқда.
Ўзбекистонда 2 йил аввал ҳам ишлаб кетганман. Кинология машаққатли ва оғир касб. Бу ерда кун эмас, соат, йиллар давомида шаклланади. Ташқарига чиқиб яхши натижа кўрсатиш учун бу ерда соат ва кунлаб ишлаш лозим.Валдис Биковскис, латвиялик кинолог-мутахассис
Ветеринария
Ўзбекистон Президентининг «Божхона маъмуриятчилигини ислоҳ этиш ва Давлат божхона хизмати органлари фаолиятини такомиллаштириш тўғрисида»ги фармонига асосан Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг Миллий кинология маркази фаолиятини янада ривожлантириш ва такомиллаштириш тўғрисида» 21-сон қарори қабул қилинган.
Унга кўра, «Ўзбекистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитаси, Ўзбекистон Кинология федерацияси, «Ўзбек бўрибосарлари» зотини сақлаш жамияти, Самарқанд ветеринария тиббиёт институти ҳамда Ички ишлар вазирлиги ўқув маркази билан марказ ўртасида кинология соҳасида ўзаро ҳамкорлик тўғрисидаги меморандумлар имзоланган. Меморандум доирасида ветеринария ва зоотехник мутахассислигига эга бўлган марказнинг 32 нафар ходими 2020 йилда Тошкент давлат аграр университетида «Хизмат итларини парваришлашда ва уларда учрайдиган касалликлар, уларни олдини олиш, замонавий усулларда даволаш» мавзусида, 2 нафар ходими 2021 йил февраль ойида Самарқанд ветеринария тиббиёт институтида малака оширди. Ушбу қарорга асосан марказ Ихтисослаштирилган ветеринария хизмати ходимлари томонидан жисмоний ва юридик шахсларга тегишли итларига ветеринария даволаш-профилактика ва лаборатория-диагностика ишлари бўйича пулли хизматларни кўрсатиб келинмоқда. Шу билан бирга, дегелминтизация, эктопаразитларга қарши ишлов бериш, ўлат ва бошқа юқумли касалликларга қарши эмлаш бўйича махсус тадбирлар олиб борилади.
Туғруқ мажмуаси.
Туғруққа 10 кун қолганда итлар ичкаридаги алоҳида хоналарга олиб кирилади. Доимий ветеринар-инспектор қолиб, уларни назорат қилади.
Бу ерда итлар дунёга келгач, 2 ойгача она итнинг ёнида бўлади, уни эмади. Шундан сўнг онасидан ажратилиб алоҳида парваришланади. Онасидан ажратилганидан сўнг итлар ёлғизликдан руҳан тушкунликкача тушмаслиги учун, дастлаб, ит болалари бир қафасда 5-6 тагача, 4 ойликдан сўнг эса 2 тагача боқилади. Шундан кейингина якка ҳолда боқилади.
Амалий машғулотлар ва кўргазмали чиқишлар
Маълумот ўрнида
Давлат божхона қўмитасининг Миллий кинология маркази 1996 йилда Вазирлар Маҳкамасининг 364-сонли қарор билан ташкил этилган. 25 йиллигини нишонлаётган Миллий кинология маркази ноёб ва Марказий Осиёда ягона муассаса ҳисобланади. Марказ зиммасига Ўзбекистон ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг кинология хизматларини услубий таъминлаш, малакали кинологларни ва наслдор хизмат итларини тайёрлаш ва қайта тайёргарликдан ўтказиш каби вазифалар юклатилган. Ўтган давр мобайнида бу ер нафақат республика, балки бутун Марказий Осиё минтақасида кинологлар ва хизмат итларини тайёрловчи таянч ўқув марказига айланди. Марказ фаолияти Бирлашган миллатлар ташкилоти, Жаҳон божхона ташкилоти ва бошқа кўплаб халқаро ташкилотлар томонидан эътироф этилиб, 2008 йилда Жаҳон божхона ташкилоти томонидан минтақавий кинология маркази мақоми берилган.
Соҳадаги янгиликлар: 2020 йилдан итларга шарқона лақаблар қўйиш бошланган. Хизмат итларининг барчасига уларни адаштириб қўймаслик, хавфсизлигини таъминлаш учун терисининг остига 8-10 йиллик хизмат даврида капсула шаклидаги 1 граммлик электрон чип ўрнатилган.
Изоҳ (0)