Президент Шавкат Мирзиёев «Автомобиль транспортида йўловчилар ташиш фаолиятини тартибга солишни янада соддалаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарорни имзолади. Бу ҳақда «Ўзбекистон 24» телеканалининг «Янгиликлар 24» маълум қилинган. Шунингдек, ҳужжат ЎзА томонидан эълон қилинган, бироқ кейинроқ ўчириб ташланган, деб ёзади «Gazeta.uz».
Тошкент Транспорт бошқармаси бошлиғи Анвар Жўраевнинг маълум қилишича, Ўзбекистонда ноқонуний таксилар сони 100 мингдан ошади. Унинг сўзларига кўра, Президент қарори уларга лицензия олиш орқали фаолиятини қонунийлаштириш имконини беради.
Мамлакатдаги битта таксига ўртача 591 киши тўғри келади, Навоий вилоятида — 142 киши, Тошкентдаги — 166 киши, Андижон ва Сурхондарё вилоятларида 1500 кишидан, Сирдарё вилояти — 3000 киши.
Хусусан, 2021 йилнинг 15 майидан 2022 йилнинг 31 декабрига қадар якка тартибдаги тадбиркорларга ҳайдовчиникидан ташқари, тўрттадан ортиқ бўлмаган ўриндиққа эга автомобилларда йўловчи ташишга рухсат этилган. Бунга қадар такси хизматини кўрсатиш ҳуқуқи фақат юридик шахсларда мавжуд эди.
- якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан йўловчиларни енгил автотранспорт воситаларида ташиш фаолияти лицензия варақасига асосан амалга оширилади;
- лицензия варақаси 21 ёшга тўлган ва бошқарувида аризани бериш вақтида 10 йилдан ортиқ бўлмаган вақт давомида эксплуатация қилинаётган автомобиль транспорти мавжуд бўлган якка тартибдаги тадбиркорларга «Лицензия» ахборот тизими орқали берилади;
- автомобиль транспортида йўловчиларни ташиш билан шуғулланадиган якка тартибдаги тадбиркорлар «Аккредитация маркази» ДУКда аккредитациядан ўтган техник хизмат кўрсатиш станцияларида 6 ойда камида 1 маротаба транспорт воситасини техник кўрикдан ўтказиши шарт;
- якка тартибдаги ташувчилар Uztrans ягона интерактив ахборот тизимига уланган, кўп тармоқли поликлиникалар, хусусий тиббиёт муассасалари, тиббий кўрикдан ўтказиш шароити мавжуд бўлган автомобиль транспортида йўловчиларни ва юк ташиш фаолиятини амалга ошириш учун лицензияга эга бўлган корхоналарда ҳамда йўловчи ташувчиларга мижозларни излаш бўйича интерактив хизматларни кўрсатувчи тадбиркорлик субъектлари томонидан ташкил қилинган махсус текширув пунктларида ойлик тиббий кўрикдан ўтиши шарт;
- якка тартибдаги ташувчиларга йўловчиларни автомобиль транспортида ташиш фаолияти доирасида ходимларни ишга ёллашга рухсат этилмайди;
- якка тартибдаги ташувчилардан лицензия варақаси берилгани учун давлат божи йилига базавий ҳисоблаш миқдорининг бир баробари миқдорида ундирилади. Бунда давлат хизматларини кўрсатганлик учун йиғим ундирилмайди;
- якка тартибдаги ташувчилар қатъий белгиланган миқдорда жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғини 3 тоннагача юк кўтариш имкониятига эга автомобиль транспортида юкларни ташиш фаолияти билан шуғулланувчи якка тартибдаги тадбиркорлар учун белгиланган ставкада тўлайди.
Тоҳир Сиддиқов исмли ҳайдовчининг сўзларига кўра, олдинлари қонуний таксичиликни бошлаш учун 3-4 миллион сўмга яқин пул талаб қилинган. Ҳозирда эса харажатлар қуйидагича:
- Якка тартибдаги тадбиркор сифатида рўйхатдан ўтиш — 245 минг сўм;
- «Лицензия» ахборот тизими орқали лицензия варақасини олиш учун давлат божи тўлови — йилига базавий ҳисоблаш миқдорининг 1 баравари (245 минг сўм);
- махсус фонар ва стикерларни олиш — 200 минг сўм;
- ойлик солиқ — 150 минг сўм;
- ойлик ижтимоий солиқ — 245 минг сўм;
- автосуғурта — йилига 360 минг сўм.
2021 йил 1 сентябрдан якка тартибдаги тадбиркор таксичилар фақатгина мамлакатдаги 20 га яқин агрегаторлар (MyTaxi, «Яндекс.Такси», Тaxi Millennium ва ҳоказо) орқали ишлайди.
Агрегаторлик хизматини кўрсатувчиларидан Ўзбекистон солиқ резиденти мақомига эга бўлиш, мижозларни излаш бўйича махсус дастурларни Давлат солиқ қўмитасининг электрон ахборот базаси ҳамда Uztrans ягона интерактив ахборот тизимига интеграциялаш, ўз хизматларини фақатгина юридик шахсларга тегишли йўналишсиз таксиларга ёки якка тартибдаги ташувчи сифатида йўловчи ташишни амалга оширишга лицензия варақасига эга бўлган шахсларга кўрсатиши талаб этилади.
Бунда агрегаторлар томонидан ушбу талабларни бажармасдан фаолиятни амалга ошириш ҳолатлари аниқланганда, Ўзбекистон ҳудудида ушбу хизматдан интернет орқали фойдаланиш махсус ваколатли орган томонидан чекланади.
- йўловчиларни олиш ва тушириш мақсадида «Тўхташ тақиқланган» йўл белгиси амал қилиш ҳудудида, шу жумладан, аэропорт ва вокзалларга туташ ҳудудларда тўхташ;
- маҳаллий давлат ҳокимияти органлари тасарруфида бўлган аэропортлар, темир йўл вокзаллари, автовокзаллар, қурилиш моллари, деҳқон ва буюм бозорлари ҳамда савдо мажмуаларининг пуллик тўхташ жойларига йўловчиларни олиш ва тушириш учун бепул кириш;
- йўналишли транспорт воситалари учун ажратилган махсус ҳаракатланиш йўлаги бўйлаб ҳаракатланишга рухсат этилади.
Бундан ташқари, йўналишсиз таксилар учун автомобиль транспортининг олд ойнасининг юқоридаги ўнг бурчагига жойлаштирилган яшил рангли ёритиш чироғи, ҳисоблагич (таксометр) ва радиоалоқа воситаси, шунингдек, назорат-касса машинасини ўрнатиш талаблари бекор қилинади.
Юридик шахсларга тегишли йўналишсиз такси ва якка тартибдаги ташувчилар учун қуйидаги талаблар жорий этилади:
- автомобиль транспортининг тепасига ТАХИ таниш белгили тўқ сариқ рангли фонар ўрнатиш;
- тўловни амалга ошириш, шунингдек, босиб ўтилган йўлни электрон тарзда қайд этиш имкониятини берувчи махсус иловаларга эга мосламалар (шу жумладан, уяли телефонлар, планшетлар) бўлиши;
- автомобиль транспортининг приборлар панелида автомобиль транспортининг давлат рақами, якка тартибдаги тадбиркор сифатида рўйхатдан ўтказилгани тўғрисидаги ҳужжат (ёки ушбу фаолият турини амалга ошириш учун лицензия/лицензия варақаси) ва ҳайдовчининг телефон рақами кўрсатилган маълумотлар табличкаси мавжуд бўлиши.
Вазирлар Маҳкамасига уч ойлик муддатда Олий Мажлис Қонунчилик палатасига «Ташувчининг фуқаролик жавобгарлигини мажбурий суғурта қилиш тўғрисида»ги қонуннинг якка тартибдаги ташувчиларга нисбатан ҳам татбиқ этилишини назарда тутувчи қонун лойиҳасини киритиш вазифаси қўйилган.
Мазкур масала тарихи
Ҳукумат жисмоний шахсларга такси хизматини кўрсатишга 2017 йилда рухсат беришни режалаштирган эди. Ўшанда бу ҳақда молия вазири Жамшид Қўчқоров гапирган эди, бироқ унинг ўринбосари Аҳадбек Хайдаров кейинроқ «биз бунга тайёр эмасмиз» деганди.2018 йилнинг баҳорида якка тартибдаги тадбиркорларга такси хизмати кўрсатишга, шунингдек, таксиларда назорат-касса машиналари ва радиоалоқа алоқаларини ўрнатиш талабларини бекор қилишга қаратилган Президент қарори лойиҳаси ишлаб чиқилганди. Қарорнинг якуний вариантидан ушбу таклиф ўрин олмаган.
2019 йилда якка тартибдаги тадбиркорлар яна такси хизматларини кўрсатишга рухсат берилиши мумкинлиги маълум бўлганди. Жисмоний шахсларга якка тартибдаги тадбиркор сифатида йўловчи ташиш хизматларини кўрсатишга рухсат бериш таклиф этилганди, аммо лойиҳа охир-оқибат қабул қилинмаган.
Шавкат Мирзиёев иштирокида 2020 йил 19 май куни ўтказилган йиғилишда ўзини ўзи банд қилаётган, касб-ҳунари бор одамларга муносиб шароит яратиш мақсадида янги тизим жорий этилиши белгиланганди. Йиғилишда Президент томонидан такси ҳайдовчилари ҳам даромад солиғидан озод этилиши қайд этиб ўтилганди. Бироқ июнь бошларидан ўзини ўзи банд қилган шахслар шуғулланиши мумкин бўлган фаолият турлари кўпайган, лекин улар орасида Президент айтган таксичилар йўқ эди.
2020 йил октябрь охирларида Президент Шавкат Мирзиёев «Яширин иқтисодиётни қисқартириш ва солиқ органлари фаолияти самарадорлигини ошириш бўйича ташкилий чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармонни имзолагани тўғрисида хабар берилганди. Мазкур фармон лойиҳаси ва унинг имзоланган версияси таққосланганида, ундан бир нечта банд, жумладан, жисмоний шахсларга ўзини ўзи банд қилиш учун йўловчиларни ташишга рухсат бериш тўғрисидаги банд жой олмагани маълум бўлганди.
2020 йилнинг декабрь ойида бўлиб ўтган матбуот анжуманида Давлат солиқ қўмитаси раиси ўринбосари Фазлиддин Умаров киракашлик билан шуғулланаётганлар ўзини ўзи банд қилувчи сифатида рўйхатдан ўтса, аҳолининг хавфсизлигини таъминлаш билан боғлиқ масала юзага келишини айтган эди. Шунингдек, у бу масала бўйича махсус ишчи гуруҳи тузилгани ҳамда мақбул ечим изланаётганини айтган.
Изоҳ (0)