Қозоғистонда пандемия билан боғлиқ ҳолат энди яхшиланиб, прогнозлар оптимистик тус олаётган вақтда касалланганлар сони кескин ошди. Ҳукумат зудлик билан чоралар кўриб, карантинни кучайтирди, эмлаш кампаниясини ҳам кенгайтирмоқда.
Қозоғистонда ўтган бир кеча-кундузда (17 март ҳолатига) коронавирус инфекциясига чалиниш билан боғлиқ 1186 та янги ҳолат қайд этилди. 16 март куни 1082 та, 15 март куни эса 954 та ҳолат аниқланган эди.
Шу тарзда мамлакатда жами касалланганлар сони 227 953 кишига етди. Шуларнинг 208 074 нафари касалликдан соғайган (Қозоғистон аҳолиси сони 18,9 миллион кишини ташкил этади).
Нур-Султон ва Олмаота «қизил» зонада
Айни пайтда касалланганлар сони бўйича Олмаота (28 625 киши касалланган, сўнгги бир кунда 318 киши юқтирган) ва Нур-Султон (27 243, +307) шаҳарлари ҳамда Қарағанда вилояти (16 488, +100) етакчилик қилмоқда.Шаҳарда COVID-19 беморлари сонининг ўсиши ошгани сабабли Нур-Султон эпидемиологик вазиятга баҳо берувчи матрицада «қизил» зонада ўз ўрнини «мустаҳкамлади». Шунингдек, Олмаота ҳам шу зонада қолмоқда, аммо у ерда ўсиш даражаси аввалгидан ўзгармаган. Ғарбий Қозоғистон эса «қизил» зонадан «сариғи»га ўтди. Акмола, Алмати, Атирау ва Қарағанда вилоятлари ҳам «сариқ» зонада. Қолган барча ҳудудлар — «яшил» зонада.
«Шаҳардаги эпидемиологик вазият беқарор. Ўтган байрам кунлари коронавирус кўрсаткичлари ҳар куни ўсганини кўрсатди. Наврўз байрами муносабати билан оммавий тадбирлар ўтказиш тақиқланади. Ўсиш давом этишига йўл қўйиб бўлмайди», — деди Нур-Султон бош санитар шифокори Сархат Бейсенова.
Карантин чоралари кучайтирилмоқда, Наврўз куни локдаун эълон қилинади
Шу муносабат билан, бугун, 18 март куни Қозоғистон пойтахти Нур-Султонда коронавирус пандемияси сабабли чеклов ва карантин чоралари кучайтирилади. 21 март — Наврўз байрами куни эса шаҳарда бутунлай локдаун эълон қилинади.Оммавий тадбирлар, шу жумладан, оилавий маросимлар ва маъракалар, шунингдек, уйда ташкиллаштириладиган зиёфатлар, тўйлар, юбилейлар, маъракаларни ўтказиш ва уларда қатнашиш, бундан ташқари, байрам корпоративлари, митинглар, намойишлар, йиғинлар ташкиллаштириш ва ўтказиш тақиқланди.
Фаолияти тикланмаган объектлар: боулинг марказлари, компьютер клублари (Ашйқ синов лойиҳасида қатнашаётган объектлардан ташқари), кинотеатрлар, кинорумлар, билярдхоналар, караоке, батутлар, тунги клублар, букмекерлик идоралари ва ўйин клублари, ёпиқ иншоотлардаги ўйин майдонлари ва аттракционлар, муз ва ролик яхмалаклари (спорт объектларидагидан ташқари)га бориш тақиқланади.
Ашйқ синов лойиҳасида қатнашаётган тадбиркорлик объектларига кириш учун Ашйқ мобил дастуридан фойдаланиш зарур, уни App Store ва Play Market дўконларидан юклаб олиш мумкин.
Жамоат жойларига, шу жумладан, шаҳар жамоат транспорти ҳамда фаолиятига рухсат берилган объектларга ташриф буюрганда, шунингдек, очиқ ҳаводаги жамоат жойларида бўлган вақтда ниқоб тақиш, масофа сақлаш ва антисептиклардан фойдаланиш талабларига қатъий риоя қилиш шарт.
21 март куни эса Нур-Султонда локдаун эълон қилинди. «Нур-Султон ‘қизил’ зонада эканини ҳисобга олиб, дам олиш куни — 21 март (якшанба)да шаҳарда локдаун жорий қилинади. Шу куни савдо марказлари, ёпиқ ноозиқ-овқат бозорлари, ёпиқ спорт объектларининг ишлаши тақиқланади.
Шунингдек, якшанба куни жамоат транспорти ҳаракати ҳам тўхтатилади: дезинфекция ишлари олиб борилади.
Алмати вилоятида ҳам келаётган дам олиш кунлари тўлиқ локдаун эълон қилинади. У ерда касалланиш суръатларининг ошиши Олмаота шаҳри билан ўртада аҳоли миграциясининг юқори эканлиги билан изоҳланмоқда. Вилоятда ҳам карантин режими кучайтирилди. Мактабгача таълим муассасалари, умумий овқатланиш объектлари, диний бирлашмалар, жамоат ҳаммомлари ва транспорт фаолияти 17:00 гача, кўнгилочар объектлар ва ресторанлар иши эса 21:00 гача чекланган.
Бундан ташқари, Қарағанда вилоятида ҳам 20 мартдан карантин кучайтирилади. Унинг бир қатор туманлари ва шаҳарларида умумтаълим мактабларидаги тўгараклар, банкет заллари, театрлар, кинотеатрлар, концерт заллари, цирк, маданият объектлари, мактабгача муассасалар ишламайди. Дам олиш кунлари эса шаҳарлараро транспорт ҳаракати тўхтатилади. Шунингдек, кўнгилочар муассасалар, тунги ва ўйин клублари, ёпиқ ўйин майдонлари ва аттракционлар ёпиқлигича қолади.
Коронавирусга қарши эмлаш билан боғлиқ вазият: аҳолининг 0,1 фоизи тўлиқ эмланди
Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев беқарор эпидемиологик вазият ҳақида гапирар экан, фуқаролар ва бизнес томонидан огоҳлик йўқотилиб, эҳтиёткорлик даражаси пасайиб кетганини қайд этди. У аҳолини барча санитария меъёрларига риоя қилишга, коронавирусга қарши оммавий вакцинацияни қўллаб-қувватлашга чақирди. «Жамоавий иммунитетга эришмасдан туриб, касалликни енгиб ўтишимиз ва иқтисодиётни қайта тиклашимиз мумкин эмас», — деди Тўқаев.Касалланиш ҳолатларининг кўпайиши фонида Қозоғистон бош вазири Асқар Мамин аҳолининг вакцинация билан қамраб олинишини кенгайтиришни буюрди. «Вакцинациянинг ҳамма учун очиқлиги ва оммавийлиги пандемияга қарши курашишда бирламчи вазифадир. Вакцинация аҳолида жамоавий иммунитет ҳосил қилиб, инфекциянинг бундан кейин тарқалишини чеклаш имконини беради. Айнан шу омил пандемия билан курашда, шунингдек, иқтисодий ўсишни тиклашда жуда муҳим ҳисобланади», — деди Мамин ҳукумат мажлисида.
Эмланувчилар сонини ошириш мақсадида бош вазир қўшимча эмлаш хоналарини очиш, фуқаролар билан ахборот-тушунтириш ишларини олиб боришни буюрди.
«Ҳокимликлар сайтларида вакцинация ҳақида, унинг фойдаси ҳақида, эмлаш пунктларининг манзиллари ҳақида батафсил маълумот йўқ. Вакцинанинг муҳимлиги ҳақида аҳолида тўғри фикрни шакллантириш учун жамоатчилик орасида ва тиббиёт ходимлари орасида семинарлар ташкил қилиш керак», — деди Мамин.
Қозоғистон Марказий Осиё мамлакатлари ичида биринчи бўлиб аҳолини коронавирусга қарши эмлашни бошлади: Россиянинг «Спутник V» вакцинаси билан эмлаш у ерда 1 февралдан бошланган. Бунинг учун ушбу вакцина Қозоғистоннинг ўзида ишлаб чиқарилмоқда.
Қосим-Жўмарт Тўқаев тақдим этган маълумотга кўра, 17 март ҳолатига 19 мингдан зиёд аҳоли тўлиқ эмланган (умумий аҳоли сони 18,9 миллион эканини ҳисобга олса, унинг 0,1 фоизи тўлиқ эмланган). Режага кўра эса, 6 миллиондан ортиқ одам вакцина олиши керак.
Коронавирусга қарши эмланган Қозоғистон аҳолисига ичида шахснинг иммун ҳолати маълумотларини жамлаган QR-кодлар берила бошлади. Мамлакат соғлиқни сақлаш вазири Алексей Сой индивидуал иммун ҳолати маълумотларини кўрсатувчи QR-кодлар EgovMobile мобил дастурида мавжуд бўлишини айтди. Бу дастур «Ашик» тиббий дастури билан интеграция қилинади. «QR-код текширувида тақдим этилиши учун унда тиббий маълумотлар тизимидан фуқароларнинг маълумотлари, шу билан бирга, коронавирусга қарши вакцинация олгани ҳақида хабарлар тўпланади», — деди Сой.
Қандай вакциналардан фойдаланилмоқда?
2020 йилнинг декабрь охирларида Қозоғистон бош вазири Асқар Мамин Қозоғистон ва Россия президентлари Қосим-Жўмарт Тўқаев ҳамда Владимир Путин ўртасидаги келишувларни амалга ошириш доирасида Қарағанда фармацевтика мажмуасига ташриф буюриб, «Спутник V» вакцинасини ишлаб чиқаришга старт берганди. Мажмуа базасида босқичма-босқич 2 миллион доза вакцина ишлаб чиқариш режалаштирилган.Қозоғистон Қарағанда фармацевтика комплексида (ҚФК) ишлаб чиқарилган «Спутник V» вакцинасини рўйхатдан ўтказгани ҳақида 15 февраль куни маълум қилди.
Бундан ташқари, 2021- йилнинг 2-чорагидан бошлаб Қозоғистонда ишлаб чиқарилган QazCovid-in препаратидан коронавирусга қарши эмлаш учун фойдаланиш режалаштирилган, мазкур препарат ҳозирда клиник синовларнинг учинчи босқичидан ўтмоқда. 19 декабрь куни Қозоғистонда кўнгиллиларни коронавирусига қарши маҳаллий QazCovid-in вакцинаси билан эмлаш бошланди. Январь ойи охирида соғлиқни сақлаш вазирининг биринчи ўринбосари Марат Шоранов коронавирусга қарши эмлаш ҳамма учун бепул эканини, аҳолининг хавф остида бўлмаган қисми учун вакцинация апрель—май ойларида амалга оширилишини эълон қилган.
Қозоғистонлик олимлар коронавирусга қарши вакцина ишлаб чиқишни бошлагани ҳақида март ойи охирларида маълум бўлганди. 1 август куни Қозоғистон миллий аграр университетидаги Халқаро вакцинация марказида мамлакатда коронавирус инфекциясига қарши биринчи эмлаш ўтказилди.
Қозоғистонда коронавирусга қарши вакцинани ишлаб чиқарган шахс — Биологик хавфсизлик муаммолари илмий-тадқиқот институтининг ўта хавфли юқумли касалликлар лабораторияси раҳбари, ветеринария фанлари доктори Леспек Кутумбетов ушбу препаратни биринчилардан бўлиб ўзида синовдан ўтказди.
Бундан ташқари, Қозоғистон айни пайтда Pfizer, Moderna, Sinovac, Johnson & Johnson компаниялари билан музокаралар олиб бормоқда. Қанча миқдорда ва қачон вакцина етказилиши шартномалар узил-кесил имзоланганидан кейин маълум бўлади.
Бунгача эпидемиологик ҳолат яхшиланаётган эди, ҳатто Наврўзни ўн кун байрам қилишмоқчи эди
Сўнгги марта 25 декабрдан Қозоғистонда коронавирус туфайли янги чекловлар кучга кирганди. Ўша вақтларда Қозоғистон коронавирус тарқалиши бўйича «яшил» зонадан «сариқ» зонага ўтган, бир кеча-кундузда аниқланаётган беморлар сони 700 киши атрофида эди.Чекловлардан безор бўлган аҳоли ҳаттоки судга ҳам мурожаат қилган.
Февраль охирларига келиб, Қозоғистон ҳукумати коронавирус тарқалиши билан боғлиқ эпидемик вазият яхши бўлган республиканинг қатор минтақаларида карантин чекловларини 1 мартдан юмшатиш тўғрисида қарор қабул қилди. Коронавирус тарқалиши бўйича етти кун кетма кет «яшил ҳудуд» бўлиб қолган минтақаларда 1 мартдан бошлаб жорий қилинган чекловлар юмшатилиши, бунда цирк, билярд клублари, болалар кўнгилочар марказлари (бинонинг банд бўлиши 30 фоиздан ошмаслик шарти билан), спорт тадбирлари (30 фоизлик чеклов билан), жума намози (30 фоизлик чеклов билан) ва маъракаларга (30 фоизлик чеклов билан, 50 кишидан кўп бўлмаган ҳолда) рухсат берилиши маълум қилинди.
Қозоғистоннинг бош давлат санитария шифокори Ерлан Киясов 24 февраль куни бўлиб ўтган брифингда республикада эпидемик вазият оптимистик сценарий бўйича ривожланиб бораётганини айтганди. Шунингдек, у илгари пессимистик прогнозларга кўра, COVID-19 билан касалланишнинг энг юқори даражаси март ойининг охири ва апрель ойининг бошларида кутилганини эслаганди.
«Мавжуд вазиятдан келиб чиқиб, биз илгари белгиланган ушбу ‘чўққини’ четлаб ўтамиз, деб тахмин қилишимиз мумкин», — деган эди Киясов ўшанда.
Чекловлар юмшатилиши фонида Қозоғистонда, ҳатто, Наврўз байрамини кетма-кет ўн кун нишонлаш ҳам таклиф этилган эди.
Вазият энди қандай бўлиши кутилмоқда? Локдаун узайтириладими?
Қозоғистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги Санитария-эпидемиологик назорат қўмитаси расмий вакили Ержан Байтанаев мамлакатда локдауннинг узайтирилиши эҳтимоли юзасидан изоҳ берди. «Агар вазият ёмонлашса, масала идоралараро комиссияга олиб чиқилади. Бундай қарорни комиссия қабул қилиши мумкин. Аммо ҳозирча бундай масала кўриб чиқилмаяпти», — деди у.Қозоғистон Соғлиқни сақлаш вазирлиги вакили сўзларига кўра, 8 март — Халқаро хотин-қизлар байрами нишонланган кунларда Нур-Султонда ва Олмаотада карантин чораларига риоя қилинмагани сабабли, энди у ерларда касалланиш даражасининг ўсиши кузатилмоқда.
Айни вақтда Нур-Султонда COVID-беморлар сони ўсмоқда, энди беморлар оғир даража билан касалхоналарга ётқизилмоқда, деди пойтахт штатдан ташқари бош инфекционисти Сауле Атигаева.
«Барчаси яна бир марта такрорланишидан қўрқяпмиз. Айни пайтда коронавирусга чалиниш билан боғлиқ вазият унчалик яхши эмас. Ҳозир бизга беморлар касалликнинг оғир ва ўта оғир шакллари билан келиб тушяпти», — деди кўп профилли тиббий марказ инфексион касалликлар бўлими шифокори. Унинг сўзларига кўра, сунъий нафас олдириш аппаратларига уланаётган беморлар сони ҳам ошган.
Реанимацияларга бир кунда 5 нафаргача бемор келиб тушяпти. Ёши катта ва кекса ёшдаги одамларда, артериал қон босими юқори бўлган, қандли диабети, юракнинг ишемик касалликлари бўлган беморларда COVID-19 айниқса оғир кечмоқда, деди Сауле Атигаева.
«Ёздаги вазият такрорланмаслиги учун ўлим билан тугайдиган ўта оғир ҳолатларга дуч келмаслик учун аҳолига барча профилактика чораларига риоя қилишни қатъиян тавсия этамиз. Ҳар куни биз барчамизнинг фаровонлигимиз ва саломатлигимизни кўзлаб меҳнат қиламиз. Аммо фақат шифокорларнинг ўзлари буни эплай олмайди. Ҳар бир фуқаронинг масъулияти талаб қилинади», — дея пойтахт шифокорлари аҳолига мурожаат қилди.
Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев мамлакатда 2020 йилда кузатилган коронавирус билан боғлиқ вазият қайталаниши хавфи юқори экани ҳақида маълум қилди. Давлат раҳбарининг айтишича, пандемия бошланганидан буён ўтган бир йил мобайнида мамлакатдаги эпидемиологик вазият беқарор бўлганини тан олиш керак.
«Фуқароларнинг эпидемиологик огоҳлиги пасаймоқда… Касалликка умумий кўникиш пайдо бўлмоқда. Натижада ёздаги вазиятнинг такрорланиши бўйича юқори хавф мавжуд. Ҳамма нарса ҳам шифокорларга ва соғлиқни сақлаш тизимига боғлиқ эмас, шунинг учун яна бир марта фуқароларни барча санитария меъёрларига риоя қилиб, коронавирусга қарши оммавий эмлаш кампаниясини қўллаб-қувватлашга чақираман», — деди Тўқаев.
Марказий Осиёнинг бошқа давлатларида нима бўляпти?
Тожикистон26 январь куни Тожикистон президенти Эмомали Раҳмон ўзининг парламентга анъанавий йиллик мурожаатида мамлакатда коронавирус устидан ғалаба қозонилганини маълум қилганди. Ўшанда 11 январдан буён мамлакатда бирорта ҳам коронавирусга чалиниш ҳолати қайд этилмагани хабар берилганди.
Кейинроқ Тожикистон соғлиқни сақлаш вазири Жамолиддин Абдуллозода мамлакатда коронавирус устидан ғалаба карантиндан воз кечиш туфайли амалга ошганини айтди. «Бахтимизга, 2020 йил 31 декабрдан бери Тожикистонда коронавирус инфекциясига оид янги касалланиш ҳолатлари қайд этилмаган. Пандемия бошланганидан бери 13 308 нафар COVID-19’га чалинган бемор рўйхатга олинган, улардан 99,3 фоизи тузалган, вирус қурбонлари сони 90 кишини ташкил этган», — деган Жамолиддин Абдуллозода.
Тожикистон ҳукумати қайси вакцинани — Европа ёки Россия вакцинасини афзал кўради, деган саволга вазир шундай жавоб берди: «COVAX дастури доирасида эмлаш Тожикистон аҳолисининг 20 фоизи (1 миллион 800 минг киши)ни қамраб олади. Россия вакцинасига келсак, биз у билан 5 миллион 840 минг кишини эмлаймиз. Умумий ҳисобда, биз 6 миллион 714 минг кишини — аҳолининг 80 фоизини эмлашимиз керак бўлади. «Спутник V» вакцинасини сотиб олиш бўйича Россия билан музокаралар олиб бормоқдамиз, AstraZeneca вакцинасини эса бепул оламиз».
Унинг қўшимча қилишича, AstraZeneca вакцинаси 732 минг дозада февраль—март ойларида Тожикистонга етиб келади.
Қирғизистон
Қирғизистонда 18 март ҳолатига бир кеча-кундузда 98 кишида коронавирус аниқланган. Пандемия бошидан буён касалланганлар сони 87 143 кишига етган, шуларнинг 1485 нафари вафот этган.
Мамлакатда март охирида ёки апрель бошларида COVID-19’га қарши эмлаш бошланиши кутилмоқда. Бунда Хитойнинг Sinopharm, Россиянинг «Спутник V» вакциналари ҳамда COVAX дастури ва GAVI (Вакцина ва иммунизация глобал альянси) доирасида вакциналардан фойдаланилади.
Туркманистон
Туркманистонда коронавирус билан боғлиқ вазият ва касалланганлар сони ҳақида кўп ҳам маълумот тақдим этилмайди. Аммо маҳаллий ОАВларнинг сўнгги хабарларига қараганда, Туркманистоннинг Дашогуз вилоятида 10 март куни COVID-19’га қарши эмлаш бошланган, биринчи бўлиб тиббиёт ва полиция ходимлари эмланган.
Айни пайтда Туркманистонда фақат Россиянинг икки хил вакцинаси — «Спутник V» ва «ЭпиВакКорона» расмий лицензияга эга.
Бироқ, газета манбаларига кўра, аҳоли Хитой дори воситаси билан эмланмоқда, вакцинанинг партияси 6 март куни мамлакатга олиб келинган.
Ўзбекистон
14 март куни Ўзбекистонда декабрдан бери биринчи марта бир кунда 100 дан ортиқ одамда коронавирус аниқланиб, шундан 93 таси Тошкент шаҳрида қайд этилганди. Пойтахтда коронавирусга чалиниш ҳолатлари асосан ўқувчилар, талабалар ва ташкилот ходимлари орасида кўпайган, Хусусан, Тошкентдаги 77 та мактабда ўқувчилар орасида коронавирус инфекцияси аниқланди, 117-сонли боғчада икки нафар тарбиячи ва болаларда коронавирус аниқланди ва боғча вақтинча ёпилди.
Коронавирус кенг тарқалишининг олдини олиш мақсадида Тошкентдаги айрим мактабларда ўқиш босқичма-босқич масофавий шаклга ўтказилмоқда, бозор ва савдо марказларида карантин талаблари кучайтирилди.
Ўзбекистонда 17 март ҳолатига кўра, коронавирус билан касалланганлар сони 80 971 кишига етди. Ўтган бир сутка ичида мамлакатда яна 113 кишида COVID-19 тасдиқланган, уларнинг 93 нафари — Тошкент шаҳрида.
Изоҳ (0)