Тоғли Қорабоғдаги ҳарбий низо октябрда тугаши мумкин эди, лекин ўша пайтда Арманистон томони ўт очишни тўхтатиш ҳақидаги таклифни қабул қилишдан бош тортган. Бу ҳақда Россия президенти Владимир Путин «Россия 1» канали эфирида маълум қилди, деб ёзади «РБК».
Путиннинг сўзларига кўра, 19—20 октябрь кунлари у Озарбайжон президенти Илҳом Алиев ва Арманистон бош вазири Никол Пашинян билан телефон орқали суҳбатлашган. У Алиевни жанговар ҳаракатларни тўхтатиш мумкинлигига кўндира олган. Аммо Боку қочоқларнинг қайтарилишини, шу жумладан, Шуша шаҳрига қайтарилишини мажбурий шарт сифатида илгари сурган.
«Арманистонлик шерикларимизнинг позицияси бу улар учун номақбул эканлигидан келиб чиққанлиги мен учун кутилмаган ҳолат бўлди. Бош вазир Пашинян эса бунда Арманистон ва Қорабоғ манфаатлари учун хавфни кўраётгани ҳақида менга очиқ айтди», — деди Россия президенти.
Шу билан бирга, Путин бу хавф нимадан иборат бўлганлигини ҳалигача тушунмаслигини қўшимча қилди, чунки гап Қорабоғ ҳудудининг ушбу қисми устидан Арманистон назоратини сақлаб қолган ҳолда тинч фуқароларни қайтариш ҳақида борган эди.
Россия президенти фикрича, томонлар Озарбайжонга еттита туманни қайтариш ва қочоқларни қайтариш ҳақида, шунингдек, Лачин туманида Қорабоғ ва Арманистонни бирлаштирувчи йўлакни яратиш ҳамда унинг якуний мақомини қатъий белгиламаган ҳолда, Қорабоғга тегишли статус-квони тан олиш ҳақида келишиб олганида, урушдан қутулиб қолиш мумкин бўларди.
«Менинг фикримча, буни амалга ошира олганимизда эди, шу базада келишувларга эриша олганимизда эди — уруш бўлмаган бўларди. Бу ҳақиқат. Ҳозир ҳам бунга мутлақ ишончим комил», — деди у.
Аммо музокаралар бу масалани ҳал қилишга келиб тақалганида, «гоҳ бу томондан, гоҳ у томондан» «тўсиқлар» келиб чиқарди, ва уларни енгиб чиқиш имкони бўлмади, деди Путин. «Охир-оқибат бу шундай қонли, очиқ айтганда, қуролли низога айланиб кетди», — дея хулоса қилди президент.
Сентябрь охиридан буён Тоғли Қорабоғда Арманистон ва Озарбайжон ўртасидаги жанговар ҳаракатлар давом этиб келаётган эди. Боку ва Ереван ҳарбий ҳолат эълон қилди ва бир-бирини тинч аҳоли вакилларига ҳужумларда айблади. Ўт очишлар оқибатида ҳарбий хизматчилар ҳам, тинч аҳоли ҳам қурбон бўлди.
Россия иштирокидаги музокаралар натижасига кўра, низо томонлари ўт очишни тўхтатишга қарор қилди. 10 ноябрга ўтар кечаси Арманистон бош вазири Никол Пашинян Озарбайжон ва Россия президентлари Илҳом Алиев ва Владимир Путин билан Тоғли Қорабоғда ўт очишни ва жанговар ҳаракатларни тўхтатиш тўғрисида келишув имзолади. Ҳужжатга кўра, Боку ва Ереван эгаллаб турган позицияларида тўхтаб, Тоғли Қорабоғ ҳудудининг бир қисми, шу жумладан, стратегик жиҳатдан муҳим Шуша шаҳри Озарбайжонга ўтади. Шартларда айтилишича, Арманистон 20 ноябргача Агдам ва Калбажар туманларини, 1 декабрга қадар Лачинни Озарбайжонга қайтариши керак эди. Шунингдек, келишув минтақага Россия тинчликпарвар кучларини киритишни назарда тутади.
Изоҳ (0)