• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12790.43
    • RUB162.6
    • EUR14486.44
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +24°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    Ҳайит ўқиймизми ёки зуҳоми?

    Давоми: Тошкентда зуҳо намози 24 май куни соат 5:20 да ўқилади, Зуҳо намози қандай ўқилади?

    Саудия Арабистони ва Мисрнинг Ал-Азҳар жомиаси карантин сабабли Ҳайит намозини уйда ўқиш кераклигини айтмоқда. Покистон, Ҳиндистон ҳамда бир қатор фатво уюшмалари, жумладан Ўзбекистон Мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати томонидан Ҳайит намозини уйда ўқиб бўлмаслиги таъкидланмоқда.

    Аслида бу масаладаги турличалик ҳайит намозини ўтказиб юборган ёки бирор узрга кўра унга етиша олмаган киши уни қазосини ўқиса жоиз бўлиши ёки бўлмаслиги борасида мазҳаблар ўртасидаги ихтилофга бориб тақалади. Ҳайит намозининг қазосини ҳанафий ва моликий уламолар ўқиш жоизмас деган бўлса, шофеий ва ҳанбалий уламолар жоиз деган.

    Шу ўринда таъкидлаш лозимки, мазкур масаладаги мазҳаблар ўртасидаги ихтилоф саҳобалар давридаги ихтилофдан келиб чиққан.

    Шофеий ва ҳанбалийлар Ҳайит намозини қазосини ўқиса жоиз бўлади деган гапларига Анас разияллоҳу анҳунинг амалини далил қилади. Ривоят қилинишича, Анас ибн Молик разияллоҳу анҳу Ҳайит намозини ўтказиб юборса, аҳли-оиласи ва фарзандларини жамлар, сўнг мавлоси Абдуллоҳ ибн Абу Утба барчаларига имом бўлиб, худди шаҳар аҳли ўқийдиган суратда такбирлар билан икки ракат намоз ўқиб берар эди.

    «Ҳайит намозининг қазоси ўқилмайди» деган ҳанафий ва моликий уламоларга кўра, Ҳайит намози Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам томониларидан фақат катта жамоат билан намозгоҳда адо этилган. Ушбу намозни қазо қилиш Набий алайҳисаломнинг на сўзлари ва на феъллари билан собит бўлган. Хусусан, ибодат масалалари тавқифий (ваҳийга асосланган) бўлиб, уни бирор ибодатга қиёслаб адо этилмайди.

    Ушбу масалада мазкур икки мазҳаб ўртасидаги хилофни янада яхшироқ тушунишимиз учун Имом Бурҳониддин Марғилонийнинг машҳур «Ал-Ҳидоя» асарига ёзилган шарҳлардан биридан иқтибос келтирамиз: «Имом билан бирга ийд намозини адо этолмаган киши биз ҳанафийларга кўра уни қазо қилиб ўқимайди. Чунки шариатимизда ийд намозини маълум шартларга кўра ўқиш маълум бўлган. Ёлғиз ўқувчи киши учун ушбу шартлар мукаммал бўлмайди. Имом Шофеий ушбу масалада бизга хилоф қилган бўлиб, ‘У имом билан қандай ўқиса ёлғиз ҳолида шундай адо этади’, деганлар. Чунки жамоат ва султоннинг изни Имом Шофеийга кўра шарт саналмайди. Биз ҳанафийларга кўра эса Ҳайит намози жамоат ва султоннинг изни каби махсус шартлар топилгандагина ўқиш мумкин бўлган намоз саналади. Агар Ҳайит намозини адо эта олмаса, уни қазо қила олмайди» («Ал-Иноя шарҳул-Ҳидоя»).

    Демак, Ҳайит намози борасидаги ихтилоф мазҳаблар ўртасидаги ижтиҳодий ихтилоф экани маълум бўлмоқда. Ҳанафий мазҳаби уламоларига кўра, ҳайит намозини махсус шартлари бор намоз бўлиш билан бирга, вожиб намоз ҳисобланади. Шофеий мазҳабига кўра эса бу намоз суннат ва уларнинг наздида ҳанафийларда қўйилган айрим шартлар йўқ. Шу боис, шофеийларга кўра, Ҳайит намозини худди таровеҳ намози каби уйда, ёлғиз тартибда ёки оилавий ўқиса бўлади. Саудия Арабистони ва Ал-Азҳар уламоларининг фатвоси шофеийларга кўра берилган.

    Аммо фиқҳда ҳанафий мазҳабига тобе бўлган юртларда, жумладан Ўзбекистонда бугунгидек вазиятларда Ҳайит намози уйларда ҳам ўқилмайди. Чунки Ҳайит намози дуруст бўлиши учун Ҳайит намози ўқилишига умумий рухсат (изни омма) бўлиши ва Ҳайит намозини одамларга муфтий томондан тайинланган киши ўқиб бериши керак. Ҳайит намози уйда ўқилганда мана шу шартлар топилмайди. Бунинг натижасида намоз дуруст бўлмайди.

    Имом Абу Ҳанифа, Имом Молик, Имом Авзоий, Имом Саврий ва Имом Ибн Ишоқларнинг тутган йўлларига кўра, Ҳайит намозига етиша олмаган киши хоҳласа зуҳо намози каби икки ёки тўрт ракат намоз ўқиши мумкин. Ушбу намоз ҳам нафл ҳукмида бўлиб, уни жамоат билан ўқилмайди. Бунга машҳур саҳоба Абдуллоҳ ибн Масъуд ва Али ибн Абу Толиб разияллоҳу анҳумодан нақл қилинган фатво далил бўлади. Абдуллоҳ ибн Масъуд: «Ким Ҳайит намозини ўтказиб юборса, тўрт ракат намоз ўқисин», деган. Али разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Агар бирор кишини касал одамларга имом бўлиб намоз ўқишга буюрсам, тўрт ракат ўқишга буюрган бўлар эдим».

    Бизнинг мазҳаб уламолари ушбу икки буюк саҳобанинг сўзларига амал қилиб, Ҳайит намозини ўқий олмаган киши зуҳо намозини ўқиши мустаҳаб эканини айтишган. Мў’табар ҳанафий фиқҳий манбаларидан бири — «Мажмаъул анҳур» китобида шундай дейилади: «Маълум бўлсинки, Ҳайит намози Зуҳо намозининг ўрнига қўйилган. Қачонки, Ҳайит намози бирор узр сабабли ўқилмай қолса, икки ёки тўрт ракат нафл намоз ўқиш мустаҳаб бўлади. Тўрт ракат ўқиган афзалдир».

    Хулоса ўрнида шуни алоҳида эслатиб ўтамизки, Ҳайит намозини ёлғиз ўқиш жоиз ёки жоизмаслиги ижтиҳодий масалалардан саналади. Ҳар икки тоифа мазҳаб уламоларининг ҳам саҳобаларнинг сўзидан далиллари бор. Шундай экан, ҳар бир юрт мусулмонлари ўзгаларнинг мазҳабини эҳтиром қилган ҳолда ўз юртларидаги илм аҳлларига эргашишлари ва турли ихтилофларга барҳам беришлари лозим бўлади.

    Хусусан, ҳозир инсоният мураккаб даврни бошидан кечирмоқда. Ўзбекистонда эпидемиологик вазиятни жиловлаш, аҳоли саломатлигини ҳар томонлама ҳимоя қилиш устувор вазифа бўлиб қолмоқда. Бу касаллик кенг тарқалмаслиги учун бир қатор чекловлар жорий этилган бир пайтда Ҳайит намозини уйда алоҳида кичик жамоатлар билан ўқишга уруниш ёки шунга даъват қилиш айни жаҳолатдир. Афсуски, Ўзбекистондан четда юрган айрим кимсалар мазҳаб талаблари ва халқ соғлиқ-саломатлигини писанд қилмай, ихтилоф чиқаришга қаратилган ботил ғояларни тарқатишга уринмоқда. Ваҳоланки, Абу Саид Худурий разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда ҳазрати Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам: «Зарар бериш ва зарар кўриш ҳам йўқ», деганлар.

    Фатво берувчи шахс инсонларнинг ҳолатидан масъул эканини унутмаслиги керак. Саҳобалардан баъзилари бир бемор киши борасида билмай фатво бериб, унинг ўлимига сабабчи бўлиб қолганида, Пайғамбаримиз алайҳиссалом бундан қаттиқ ғазабланган ва: «Улар уни ўлдиришибди. Аллоҳ ҳам уларни ўлдирсин. Билмасалар, сўрамайдиларми?!» деган эдилар (Имом Абу Довуд ривояти). Валлоҳу аълам.

    Абдулатиф Турсунов, Ўзбекистон Мусулмонлари идораси Фатво бўлими етакчи мутахассиси

    24.05.2020, 00:51   Изоҳ (0)   43920
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    «Яндекс» Тошкентда ҳаракатланиш карантиндан аввалги ҳолатига деярли 60 фоизга яқинлашганини қайд этди

    23.05.2020, 23:35

    Ўзбекистонда 23 май куни 79 кишида коронавирус аниқланди, 40 киши касалликдан соғайди

    23.05.2020, 23:15

    Ўзбекистонда цемент импортига қўйилган тақиқ бекор қилинди

    23.05.2020, 22:55

    Ўзбекистонда коронавирусга чалинганлар сони 3115 нафарга етди

    23.05.2020, 22:39

    Ўзбекистонда мол-мулк ва ер солиқларидан қарздорлиги бор шахсларни GPS орқали аниқлаш имконияти яратилди

    23.05.2020, 21:54

    Шавкат Мирзиёев Ўзбекистон халқини Рамазон ҳайити билан табриклади

    23.05.2020, 21:04
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Систит — бу уят эмас!


    Chery газга ўтмоқда: кафолат тўлиқ сақланиб қолинади, ўрнатиш эса 31 майгача бепул! 


    Абадий ишончлилик ва хавфсизлик: GWM соҳанинг янги стандартларини жорий этмоқда


    Centrum Air янги Airbus A320neo — авиапаркидаги тўққизинчи самолётни қабул қилиб олди 


    МКБАНК халқаро молия бозорида: Қозоғистон банкларидан 15 миллион доллар жалб қилинди


    ANORBANK ва БС/2 Ўзбекистонда банкларда ўз-ўзига хизмат кўрсатиш тармоғини кенгайтирмоқда


    Чирчиқдаги янги боғ - замонавий кўнгилочар ва дам олиш маскани очилди


    Ўзбекистон Миллий банки Хитой юани айирбошлаш хизматини Тошкент шаҳри ва пойтахт аэропортида йўлга қўйди


    Mastercard Digital Uzbekistan 5- халқаро PLAS-Форумида қатнашди


    Янгийўлда “Томорқа мактаби” очилди


    Сўзлар аҳамиятга эга: TBC Bank 8 март табрикларини пулларга айлантириб, аёллар тадбиркорлигини қўллаб-қувватлади


    2025 йилнинг 5 ойи давомида Mobiuz минглаб таянч станцияларини ишга туширди ва техник инфратузилмани замонавийлаштирди


    Xon Saroy томонидан анъанавий “Менинг орзуйимдаги уй” расмлар танлови бошланди 


    Octobank банкоматларни BS/2 билан бирга “ақллироқ” қилади


    ЛУКОИЛ: ёш истеъдодлар овози катта саҳнада янгради

     

    Тавсия этамиз

    Гитлердан сўнг энг машҳур нацист – дорга осилган Риббентропнинг аянчли тақдири

    31 май, 19:25

    “Икки хонали уй учун 715 млн сўмдан”. “Дарё”даги мақоладан сўнг пойтахт ҳокимлиги уйсиз қолган аҳолига хонадон сотиб олиш учун маблағ ажратди

    28 май, 21:15

    Будапешт фасадлари: санъат кўчада яшайди (фото)

    27 май, 10:00

    Гестапо ва КГБ хизматида бўлган бухоролик “штирлиц”

    26 май, 19:00
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Истанбулда Россия ва Украина ўртасидаги музокараларнинг иккинчи босқичи бўлиб ўтди. Нималарга келишилди?

    Дунё | 2 июн, 22:40

    Ямал “Олтин тўп” ҳақида гапирди

    Спорт | 2 июн, 22:28

    Наманганда Onix люкидан танасини чиқариб ҳаракатланган қиз узр сўради (видео) 

    Ўзбекистон | 2 июн, 22:25

    Сибир ўзбекларнинг тарихий ватани эканини айтган депутат партия аъзолигидан чиқарилган — манба 

    Дунё | 2 июн, 21:55

    “Истанбулни тинчлик ўрнатиш марказига айлантириш ниятидаман” — Эрдўғон

    Дунё | 2 июн, 21:36

    Японияда компаниялар ходимларини иссиқдан ҳимоя қилмаса, жаримага тортилади

    Дунё | 2 июн, 21:05

    “Барселона” рўйхатидан “Манчестер Юнайтед”, “Ливерпуль”, “Бавария” ва “Арсенал” футболчилари жой олган

    Спорт | 2 июн, 21:01
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.