Тошкент шаҳрининг Олмазор туманида қад ростлаган «Ғалаба боғи» таркибида «Шон-шараф» музейи ҳам фаолият юритади.
Музейда Иккинчи жаҳон урушида жасорат кўрсатган ўзбекистонликлар ҳақидаги маълумотлар, ўша даврлар руҳини тўлиқ ҳис этишга имкон берувчи экспонатлар ўрин олган. Дарё мухбирининг хабар беришича, музейда 20 мингга яқин тарихий аҳамиятга эга буюмлар мавжуд бўлиб, уларнинг ярмидан кўпи республиканинг турли ҳудудларида яшовчи аҳоли томонидан тақдим этилган. Буюмларни қабул қилиш жараёни бугунги кунда ҳам давом этмоқда.
Мавзуга доир: Тошкентда «Ғалаба боғи мажмуаси» фаолияти ташкил этилади
Музейнинг кириш қисмида Ўзбекистон халқ рассоми Алишер Алиқулов қаламига мансуб асарнинг 22 метрлик панноси илинган. Унда фронтга йўл олаётган аскарларнинг кузатиш жараёни, фронт ортидан юкларнинг жўнатилиши, тиббиёт ходимлари, бир сўз билан айтганда, 1941—1945 йиллар давомидаги Иккинчи жаҳон уруши даврида Ўзбекистон ҳудудларидаги умумий жараён жонли тарзда акс эттирилган.
Музей остонасидан бошланувчи «Ўзбекистон уруш бошланиши арафасида» деб номланган бўлимда 1938—1940 йиллар, урушдан олдинги Ўзбекистонда давом этган ҳаёт тарзи тасвирланган суратлар, қайдномаларни кўриш мумкин.
1939 йилда фашистлар Германиясининг Польшага бостириб кириши билан бошланган Иккинчи жаҳон уруши таъсирида Ўзбекистонда ялпи сафарбарлик жорий қилиниши, қўшинлар ташкил этилиши жараёни акс этган экспонатлар ҳам шу ернинг ўзида берилган.
Ўзбекистонликларнинг асосий фронт ва чегара постларида олиб борган курашлари, ички ишлар, разведка фаолиятидаги мардонавор хатти-ҳаракатлари қайд этилган тарихий ҳужжатлар, уларнинг суратлари ва улар ҳақидаги қисқача маълумотларни учратиш мумкин. Маълумотга кўра, биргина Германиянинг Берлин шаҳрини озод қилиш учун бўлган ҳаракатларда 10 дан ортиқ кишига «Совет Иттифоқи Қаҳрамони» унвони, 1 706 кишига «Берлин олинганлиги учун», 109 минг 208 кишига эса «1941-1945 йиллардаги Улуғ Ватан урушида Германия устидан қозонилган ғалаба учун» медаллари тақдим этилган.
Бўлимнинг эътиборга молик бурчакларидан бири сифатида асирга тушганлар ҳақидаги маълумотлар акс этган қисмни айтиш мумкин. Таъкидланишича, уруш даврида асирга тушган 150 мингдан зиёд ўзбекистонликларнинг 50 минг нафардан ортиғи концлагерлардаги азоб-уқубатлар оқибатида вафот этган.
Кейинги бўлимга ўтиш йўлагида бевосита 1945 йилда Берлиннинг Совет Иттифоқи армияси томонидан ишғол қилиниш жараёни акс этган инсталляцияларни томоша қилиб, худди ҳақиқийдек жонлантирилган мум ҳайкаллар, ағанаган бинолар, бир-бирига ўқ узишга ҳозирланган танкларни учратиш мумкин.
Музейнинг «Ўзбекистон фронт учун ишончли таянч қўрғони» бўлимида фронт учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ва техникалар етказилиши, иссиқ кийим-кечаклар, маблағлар тўпланиши, фронтга йўналтирилган энергетика ва ёқилғи, иқтисодиёт фаолияти, тиббиёт, ўзбек аёлларининг фронт ортидаги заҳмати, кадрлар тайёрлаш соҳаси каби мавзуларга ажратиб чиқилган бурчакларда ашёвий далиллар, фотосуратлар, меҳнат учун берилган мақтов ва фахрий ёрлиқлар, орденларни томоша қилиш имконияти мавжуд.
Берилган маълумотга кўра, биргина фронт учун йиғилган маблағларнинг ўзида ўзбек халқининг бирдамлигини ҳис этиш учун шанбаликлар, облигациялар, уруш заёмлари билан бир қаторда аҳоли шахсий маблағлари ҳам борлигини инобатга олишнинг ўзи кифоя. Ўша даврда аҳоли мудофаа фонди учун умумий ҳисобда 250 миллион сўм миқдорида маблағ йиғишга муваффақ бўлган.
Музейнинг энг таъсирли бурчаги сифатида «Уруш даври мактублари»ни келтириш мумкин. Бир неча йиллардан буён сақланиб келинаётган урушга берилган йўлланмалар, жамоавий хатлар, жанг майдонларидан қайтмаган аскарларнинг ўлими, яраланганлик ҳақида хабарномалар, фронтдан келган соғинчли салом хатларини ўқиш имконияти бор.
Шунингдек, ташриф буюрувчилар уруш йилларида душман босиб олиши муқаррар бўлган ҳудудлардан Ўзбекистонга эвакуация қилинган 1,5 миллиондан зиёд қариялар, аёллар, болалар (250 минг атрофида), фан-арбоблари ҳақидаги маълумотларни ўқиши мумкин.
«Ўзбекистонда уруш йилларида фан ва таълим, адабиёт, театр ва мусиқа санъати, тасвирий санъат ва ҳайкалтарошлик, кино санъати ва матбуот» бўлимида 1941—1945 йилларда юртда маданият соҳасида ҳукм сурган ҳолатни нафақат томоша қилиш, балки ҳис этиш мумкин. Бу ерда ҳам музейнинг бошқа бўлимларидаги каби тарихий муҳитни яратиш мақсадида мусиқалар жаранглаб, соҳага оид маълумотлар янграб туради. Бевосита экранларда тарихий ҳужжатли фильмлар, экспонатларда номлари зикр этилган шахсларнинг фаолиятига оид лавҳалар берилади.
«Уруш йиллари ҳақидаги хотиралар, халқнинг қувонч ва шодлиги», «Мардлар жасорати мангу яшайди» ҳамда «Бизнинг қаҳрамонларимиз» бўлимларида акс этган маълумот ва экспонатлар билан фотолавҳаларимиз орқали танишишингиз мумкин.
Эслатиб ўтамиз, Президент Шавкат Мирзиёев 2019 йилнинг 25 июнь куни мазкур ҳудудда бўлиб, «Ғалаба боғи» қурилиши бўйича топшириқлар берган эди. Ушбу топшириқ асосида боғ концепцияси ишлаб чиқилган.
Изоҳ (0)