Лэмпард ва Жеррард қабул қилинмаган, Майкл Оуэн каби юлдузларни тарбиялаган, ҳозир эса тўйхонага айлантирилган футбол мактаби ҳақида

Англия футбол ассоциацияси томонидан 1984 йилда ноодатий тажрибага қўл урилди. Унга кўра, мамалакатдаги 14 ёшгача бўлган икки минг нафар ёш иқтидорли футболчи орасидан 16 нафар омадли бола саралаб олинади ва улар энг яхши мураббийлар қўлига топширилиб, шуғулланиш учун идеал шароитларга эга бўлган мактабга жойлаштирилади. Ушбу лойиҳа кўплаб клублар томонидан танқид остига олинган ва профессионалликка зид дея эътироф этилганига қарамай, якунда 12 нафар тарбияланувчи Англия терма жамоаси сафидан ўрин олади.

Лиллшолл – иқтидорлар жойлаштирилган ҳудуд

120 квадрат километр катталикдаги ҳудудни назоратда ушлаб туриш осон иш эмасди. Асосан барон ва герсогларнинг қароргоҳи жойлашган ва аслзодалар ов учун фойдаланадиган Лиллшоллни ХХ асрда Герберт Форд исмли ишбилармон тадбиркор сотиб олади. Шундан сўнг ҳудудда катта ўзгаришлар амалга оширилади. Истироҳат боғлари ва голф майдончалари ташкил этилиши шулар жумласидандир. Бу эса ўз навбатида шаҳар ва тадбиркор учун яхшигина реклама бўлиб хизмат қилади. Иккинчи жаҳон урушидан кейин Форд ерни ҳукуматга сотиб юборади.

1951 йилда эса Англия қироличаси Елизавета II Лиллшоллда спорт марказини ташкил этади. Аввалига спорт бирлашмалари учун ёзги махсус макатаблар очилган бўлса, кейинчалик бу ерда миллий терма жамоаларнинг машғулот ўтказишига рухсат берилади. Ҳудудда асосан регби, голф ҳамда футбол жамоалари ўқув-йиғин машғулотларини ўтказиш учун тўпланишарди. Бу ерда «Челси» «Манчестер Сити» ва «Эвертон»га қарши Англия Кубоги финалидан олдин «Шеффилд Уэнсдей» каби номдор клубларни учратиш мумкин эди.

1966 йилда ҳудуд ибодатхонага айлантирилганига қарамай, сэр Альф Рамси бошчилигидаги Англия терма жамоаси йиғин ўтказиш мақсадида Лиллшоллга ташриф буюради. Мураббийнинг қатъий режими туфайли Жек Чарльтон ҳатто бу жойни ахлоқ тузатиш колонияси деб атаганди. Баъзи бир ўйинчилар эса қароргоҳдан яширинча қочишга ҳам уринишган. Рамсининг шафқатсиз режими якунда ўзини оқлайди ва Туманли Альбион вакиллари ўша йилги Жаҳон Чемпионатида ғолибликни қўлга киритади.

Лэмпард ва Жеррард қабул қилинмаган етуклик мактаби

1984 йилда сэр Бобби Робсон Англия футбол ассоциациясининг техник директори Чарльз Хьюз билан биргаликда етуклик мактабини ташкил этади. Икки йил ичида ёш иқтидорларга футбол бўйича махсус таълим бериш ғояси ёмон эшитилмасди, боиси бутун мамлакатдан йиғилган етук мураббийлар ёш болалардан жаҳон юлдузларини тарбиялаши мақсад қилинганди.

Жо Коул бу ерда кўп нарсага ўргангани, Жейми Каррагер эса умрининг энг яхши икки йилини ушбу мактабда ўтказгани ҳамда Майкл Оуэн бу ердан анча нарса олганини таъкидлаган. Мактабнинг яна бир эътиборга молик жиҳати шундаки, Фрэнк Лэмпард ва Стивен Жеррарддек жаҳон даражасидаги футболчилар Лиллшоллнинг синовларидан ўта олмаган. Кейинчалик «Ливерпуль» афсонаси ушбу мактабни аҳмоқона ғоя деб атаганди. Айнан ушбу воқеа Жеррардга фаолиятининг охиригача куч бағишлаб турган.

«Мактаб биноси кўринишидан «Гарри Поттер» асаридаги Ҳогвартс саройини ёдга соларди»,– дейди 1996 йилда мактабга келган «Манчестер Юнайтед» тарбияланувчиси Дэнни Уэббер.

«Ливерпуль» собиқ ҳимоячиси Жейми Каррагер эса мактаб ҳақида шундай гапларни айтган: «Жудаям ноодатий жой. Айниқса, дастлабки икки кечада ухлашга қийналасиз. Ҳамма жойда жимжитлик ҳукм суради. Тунда эса ҳеч нарса кўринмайди. Бу – даҳшатли қасрга ўхшарди: сирпанчиқ тахта плиталари, қоронғи бурчаклар, ўзгача ойналар, ҳайкалкар ҳамда расмлар. Ҳар бир киши беихтиёр улар орқали сирли ўтиш йўлларини излайди. Буларнинг барчаси Лондон, Манчестер ва Ливерпулдан келган болалар учун шу даражада ғайриоддий эдики, ҳатто баъзилар ўзини йўқотиб қўярди».

Бўлажак юлдузлар аввалига уйдан узоқда бўлгани учун бирмунча қийналарди. Агар уларнинг куни кўнгилдагидек ўтмаса, унда «қаср» ҳашаматли «қамоқхона»га айланарди. Алан Смит бу ерда атиги икки ойгина вақт ўтказган бўлса, Майкл Оуэн тез-тез уйига жавоб беришларини сўрарди.

«У биринчи марта уйдан жуда узоқ кетганди. Бир неча бор у менга қўнғироқ қилиб, у ердан олиб кетишимни сўраган. Аммо бироздан сўнг қайта боғланиб, ҳаммаси жойидалиги ва хавотир олмаслигимни айтарди», – дейди Оуэннинг отаси.

Футболчиларнинг ҳаёти фақат футбол билангина чекланмаганди. Мактабнинг ҳафталик жадвали қуйидагича бўлган:

Душанба: эрталаб – мактаб, кундузи – машғулотлар;

Сешанба: эрталаб – машғулот, кундузи – мактаб;

Чоршанба: эрталаб ва кундузи – мактаб, тушдан кейин – машғулот ёки ўйин;

Пайшанба: кун бўйи – мактаб;

Жума: эрталаб – мактаб, кундузи – машғулотлар;

Шанба: топ-клублар ўйинига саёҳат (кўпроқ Мидленс минтақасидаги клублар учрашувларига, яъни «Бирмингҳэм», «Лестер», «Сток Сити» ва бошқалар).

Якшанба: ўйин, агар омадингиз келса, ҳафта охири бўлгани учун дам олишга боришингиз мумкин.

Аксарият футболчилар учун мактабда ўқиш анча қийинчиликларни туғдирган. Бунинг устига, болалар тўғридан-тўғри Лиллшоллда эмас, балки энг яқин қишлоқдаги мактабга автобусда бориб ўқишарди.

«Биз 6:45 да уйғонардик ва 7:30 да нонушта қилгач, 7:45 да автобус томон югурардик. Айниқса, Жо Коул бу графикдан кўп қийналарди. Лондонлик бола учун оддий қишлоқ мактабида ўқиш – бошқа дунёга тушиб қолиш билан баробар эди. Лиллшоллда болаларни мустақил ва масъулиятли бўлишга ўргатишган. Улар буюмлари ва хоналарини ўзлари тозалашарди. Мактабнинг махсус кийими бўлиб, барча уни кийиши мажбурий эди. Маҳаллий болалар футболчиларни унчалик ҳам хушламаган», — дейди Уэббер.

«Ҳамма бизга ҳасад билан қарарди. Чунки, энг гўзал қизлар бизни ёқтирарди. Ахир биз Англиянинг бўлажак футболчилари эдик. Кўпинча, маҳаллий йигитлар билан боғлиқ муаммоларга дуч келардик, ҳатто улар билан бир неча маротаба муштлашганмиз ҳам. Эсимда, бир сафар бейсбол таёқчалари билан «қуролланган» тўда йўлимизни тўсганди. Биз эса қочиб қолганмиз» – дея Лиллшоллни эслайди Оуэн.

https://youtu.be/AShxMDzllq8

Барча спорт мактабларида бўлгани каби, бу ерда оз ҳам бўлса-да «дедовшчина» кузатилган. Лиллшоллдаги ўқиш икки йил давом этган, шу боис биринчи ва иккинчи курсларга бўлиниш мавжуд эди.

«Сиз 14 ёшлигингизда мактабга келасиз, у ерда эса иккинчи курсда ўқиётган ва ўзини катта деб ҳисоблайдиган йигитлар бўлади. Агар улар билан суҳбатингиз қовушмаса, сизни 208-хонага «таклиф» қилишади. Хонада сиз нари борса бир-иккита мушак машқларини бажарасиз, холос. Ва бошингизни баланд кўтарган ҳолда хонадан чиқиб келасиз. Қизиғи, ўқишнинг иккинчи йилида биз ҳам ана шундай томошаларни уюштирардик», — дея хотирлайди Уэббер.

Мактаб тарбияланувчилари тенгдошларига қараганда омадли эди. Улар билан бирга машғулот ўташга Англиянинг етакчи жамоалари, шу жумладан, миллий терма жамоалар ҳам келишарди. Улар бундай улкан тажрибага 14-16 ёшда эга бўлишди. Аксарият футболчилар турли ёшдаги терма жамоаларга жалб этиларди. Баъзи битирувчилар Лиллшоллдаги машғулотларни клубдагига қараганда замонавийроқ деб ҳисобласа, бошқалари бу фикрга қарши чиқарди ва мактаб асосан жисмоний ҳолатни яхшилашга катта урғу беришини таъкидлашарди. Ўша вақтдаги инглиз футболининг асосий ғояси ҳам шунда эди. Мактаб асосчиси Хьюз айнан узоқ масофаларга тўп узатиладиган атлетик футбол тарафдори эди. У ушбу ғояни ёш ўйинчиларга ҳам сингдиришга интиларди. Шунинг учун, мураббийлар бошқача ўйнашга имкон бермаган. Жейми Каррагернинг айтишишича, Жо Коул бир сафар машғулотларда Кройффнинг финтини амалга оширгани заҳоти қилган ҳаракати учун танбеҳ эшитган.

Аммо футбол ўзгариб борди. Яқин масофада ва зич ҳаракат қилиш тобора самара бера бошлади. Лиллшоллнинг техник директори Жон Картрайт 80 йилларнинг охирида позицион ва тактик футбол тарғиб қилмоқчи бўлади, бироқ у Хьюз билан келишмовчилик туфайли жамоадан чиқиб кетади.

Кейинчалик Англиянинг етакчи клублари ёш ва иқтидорли футболчиларини Лиллшоллга жўнатишдан бош тортади. Уларнинг назарида бу ёш ўйинчиларнинг келажагига зарар етказиши мумкин. 1997 йилда Англия футбол ассоциациясининг техник директори Ҳовард Уилкинсон Сифат Хартиясини эълон қилди. Унга кўра, эндиликда ёш футболчиларни тайёрлаш тизими бутунлай қайта кўриб чиқилади ва клубларга академияларни тўлиқ ўз назоратига олиш ҳуқуқи берилади. Бу ҳужжат Лиллшолл етуклик мактабинининг тугатилишини англатарди. 1999 йилги битирувчилар мактабнинг сўнгги тарбияланувчилари ҳисобланади. Улар 1982 йилда туғилган болалардан иборат жамоа эди. Умумий олганда, мактабни 234 нафар футболчи битирди. Битирувчиларнинг 40 фоиздан кўпроғи Премьер Лигада ҳаракат қилган бўлса, улардан 12 нафари терма жамоага жалб этилди:

1. Майкл Оуэн – 89 та ўйин
2. Сол Кемпбелл – 73 та
3. Жермейн Дефо – 57 та
4. Жо Коул – 56 та
5. Жейми Каррагер – 38 та
6. Уэсли Браун – 23 та
7. Ник Бармби – 23 та
8. Скотт Паркер – 18 та
9. Энди Коул – 15 та
10. Иан Уокер – 4 та
11. Леон Осман – 2 та
12. Майкл Болл – 1 та

Лиллшоллда ҳозир ҳам спорт маркази мавжуд, аммо капитализм бошқа ечимларни излашга мажбур қилди. Энди бу ер миллий ўқув маркази сифатида хизмат қиладиган, турли хил конференциялар ва ҳатто тўйларни ўтказиш мумкин бўлган масканга айлантирилди.

15 йил давомида фаолият юритган футбол «Ҳогвартс»и Англия футболига кўплаб юлдузларни етиштириб берди, улар орасида ҳатто «Олтин тўп» соврини эгаси (Оуэн) ҳам бор. Бироқ ҳамма ҳам 14 ёшида футбол ассоциациясининг талабларига биноан уйдан узоқда мураккаб машғулотлар ўташга тайёр эмас эди. Шундай қилиб, Лиллшолл инглиз футболи учун ўта олий даражадаги завқланиш деб топилди. Аммо бу ғоя ўзига хослиги билан ажралиб турарди.

Манба