1995 йилнинг биринчи мартида Россиянинг таниқли журналисти Владислав Листьев отиб кетилган эди. «Дарё» колумнисти Нурбек Алимов анъанавий тарих рукнида ҳалигача ошкор бўлмаган ушбу қотиллик ҳақида ҳикоя қилади.
90 йилларнинг энг даҳшатли буюртма қотилликларидан бири содир бўлганига 25 йил бўлди. Кўп йиллар олдин Россия ўзининг таниқли тележурналисти Владислав Листьевни йўқотди. Ҳуқуқ-тартибот идораларининг тергов якунланаётгани ҳақида кўплаб баёнотларига қарамай, қотиллар ҳам, жиноятчилар ҳам ҳануз топилмади. Иш бўйича даъво муддати эса 2010 йилда тугаб бўлган.
Янги ТВ асосчиси
ВИД телекомпаниясининг асосчиларидан бири, ОРТ бош директори ва рус кўнгилочар кўрсатувларининг яратувчиси Владислав Листьев Россияда тубдан янги телевизион тасаввурни ҳосил қилган шахслардан бири эди.
У кўплаб телевизион дастурларнинг, шу жумладан, томошабин экранда одатий кўрадиган дастурлардан тубдан фарқ қиладиган «Взгляд» дастурининг муаллифи ва бошловчиси бўлган. Капитал-шоу «Поле чудес», «Тема» ва «Час пик» ток-шоулари ҳам шулар жумласидандир. Листьев жуда машҳур эди.
Қотиллик
1995 йил 1 март куни кечқурун, «марказий канал» бош директори этиб тайинланганидан 34 кун ўтгач, журналист ваҳшийларча ўлдирилди. Листьев «Час Пик» теледастурини суратга олишдан қайтиб, Новокузнецкая кўчасидаги уйининг подездига кириб, ўз квартирасига кўтарила бошлайди. Бу пайтда жиноятчилар уни зиналар орасидаги ўтиш жойида кутиб туришган. Улар тўппонча ва автоматлардан ўқ узади. Журналист воқеа жойида вафот этди. Суд-тиббий экспертиза хулосасига кўра, ўлим сабаби ўнг қўлнинг олд қисмини ўқ тешиб ўтиши ва бошига отилган ўқ.
Листьевнинг дафн маросимига ўн минглаб инсонлар ташриф буюрди, 2 март куни мамлакатда телевизион эшиттиришлар тўхтатилди – барча каналларда журналистнинг портрети ва «Владислав Листьев ўлдирилди» деган сўзлар намойиш этилди.
Листьев томонидан яратилган телевизион дастурлар ҳақиқий халқ муҳаббатига сазовор бўлди. Баъзи бирлари, масалан, «Поле чудес» ва «Угадай мелодию» дастурлари ҳали ҳам намойиш этилмоқда. Унинг шарафига Краснодар ўлкаси, Армавир шаҳридаги кўча ва хиёбон ва ҳатто 4004-астероидга ном берилган.
Москва прокуратураси Россия Федерацияси Жиноят кодексининг 103-моддаси «Қасддан одам ўлдириш» бўйича жиноий иш қўзғатди ва эртаси куни жиноятни тергов қилиш учун тезкор штаб тузди. Бир неча кун ўтгач, иш Бош прокуратурага олиб борилди – у ерда эса ўта муҳим ишлар бўйича терговчи Борис Уваров шуғулланди. 1995 йил августда Уваров тўсатдан Листев ишидан чиқариб олинди – материаллар бошқа ҳуқуқ-тартибот ходимига юборилди.
Тергов
Тергов давомида олигарх Борис Березовский, Сергей Лисовский, Сергей Михайловлар ҳам сўроқ қилинди. Терговчилар турли хил жиноий авторитетларни ҳибсга олди ва ҳатто бир профессионал қотил айбни ўз бўйнига олди. Лекин энг қизиғи, уларнинг ҳеч бирига айблов қўйилмади.
1996 йилда Бош прокуратура қотилликни уюштиришда тадбиркор Игор Дашдамиров турганини маълум қилди. Ўша йилнинг ёзида у бир неча бор ҳибсга олинди ва сўроқ қилинди. Бироқ барчаси тез тугади. Дашдамировдан кейин тадбиркор Сергей Михайловни сўроқ қилишди - у ҳам натижа бермади.
Бир неча йил ўтди – терговчилар журналист ўлдирилишининг тўртта асосий версиясини эълон қилди. Улар турли фитналарга дуч келди – қамоқда 10 га яқин киши Листьевнинг ўлдирилганини тан олди. Бироқ текширувлар уларнинг жиноятда айбсиз эканини исботлайди.
Шунингдек, ёлланган қотил Андрей Челишевнинг ушбу жиноятни тан олгани аниқланган, аммо у терговчиларни асосий версиядан чалғитишга урингани маълум бўлди. Профессионал қотилнинг сохта изидан сўнг тергов Владислав Листьевнинг ўлими беш киши томонидан амалга оширилганини айтди, уларнинг орасида собиқ ҳарбий хизматчилар ҳам бор эди – буюртмачилар айнан уларни ишни бажарувчилар сифатида ёллаган.
Тергов 1995 йил 1 мартда воқеаларини қайта тиклади. Шу куни жиноятчилар журналистни машинада кузатиб турган. Улардан иккитаси бинога журналистдан олдин кирган — шериклари уларга Листьевнинг келганини айтган. Кейинчалик қотиллар чет элга - Исроил ва Чехияга қочиб кетган.
Россия Ички ишлар вазирлиги ва Исроил расмийлари ўртасидаги музокаралар муваффақиятсиз якунланди. Орадан бироз вақт ўтгач, Тель-Авивда ёлланган қотиллардан бири Александр Агейкиннинг жасади топилгани маълум бўлди. Расмий версияга кўра у гиёҳванд моддаларнинг ҳаддан ташқари кўп дозасидан вафот этган.
Яна тергов
2001 йил бошланган терговнинг энг реал версияларидан бири Владислав Листьевнинг ОРТ бош директори сифатидаги фаолияти эди. Бир йил ўтгач, Ички ишлар вазирлиги ходимлари тез орада журналистнинг қотилларини қўлга олишларини айтди. Кейин улар жиноятни содир этганлар тўғрисида маълумотга эга эканликларини билдирди - ўша пайтда ҳуқуқ-тартибот идораларига кўра улар халқаро қидирувда бўлган.
Ишнинг юздан ортиқ жилдлари, 2 минг нафар гувоҳлар, бошқа жиноятларнинг фош этилиши - булар 2002 йил натижалари эди. Ҳар йили Россия Бош прокуратураси Листьевнинг ўлдирилиши бўйича тергов давом этаётгани тўғрисида хабарлар бериб келди.
«Мен терговчилар ишлаётганини биламан ва улар виждонан ишламоқда, аммо улар бу ишни очишадими ёки йўқми бир нарса дея олмайман», деган эди 2005 йилда Бош прокурор Владимир Устинов.
2009 йил 3 апрелда прокуратура тергов қўмитаси Листьевнинг ўлдирилиши бўйича терговни тўхтатди. Фожиали кундан бошлаб 14 йил ичида биринчи марта бундай қарор қабул қилинди. Тўхтатиб туриш сабаби «жиноий жавобгарликка тортиш мумкин бўлган шахснинг аниқ эмаслиги» эди.
2010 йилда Листьевнинг ўлдирилиши учун даъво муддати тугади. Ўша пайтда иш материаллари ҳажми 200 томдан ортиқ эди.
Бироқ уч йил ўтгач, Тергов қўмитаси жиноятни тергов қилиш тугалланмаганини эълон қилди. «Ушбу ишга нуқта қўйишга ҳали жуда эрта, уни тўхтатиш мумкин эмас. Жиноят ишини тергов қилиш тўхтатилди, тезкор хизматларга буйруқ берилди ва муҳим маълумотлар пайдо бўлиши билан тергов яна давом эттирилади, шунда иш давом этади», - деди Россия Федерацияси ИИВ расмий вакили Владимир Маркин 2013 йил 15 январь куни.
2013 йил апрель ойининг бошида, Роллинг Стоне журналининг мухбири Евгений Левкович ўзининг «Сноб» порталидаги блогида Биринчи канал бош директори Константин Эрнест билан нашр этилмаган интервьюсини эълон қилди.
Эрнестнинг Листьевга қилинган суиқасд буюртмачиси, 90 йилларнинг реклама бозоридаги етакчилардан бири, тадбиркор Сергей Лисовский бўлгани ҳақидаги гаплари энг катта резонансга сабаб бўлди. Кейинчалик «Эхо Москвы» газетасининг бош муҳаррири Алексей Венедиктов билан суҳбатда Эрнест бу маълумотни рад этди.
Икки йил ўтгач, 2015 йил февраль ойида Тергов қўмитаси вакили Маркин қотиллик юзасидан тергов давом этаётганига ва ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари буюртмачиларни қидириш учун барча имкониятларни ишга солаётганига яна бир бор ишонтирди.
2015 йил март ойида Биринчи канал бош директори Константин Эрнест Meduza билан суҳбатда Листьевнинг ўлдирилиши ҳақида изоҳ берди. «Мен буни ким ва нима учун қилганини тушунаман деб ўйлайман, аммо қонуний далилларим йўқлиги сабабли айта олмайман. Улар натижага эришдиларми? Вақтинчалик - ҳа, стратегик жиҳатдан - йўқ», деди у. Буларнинг барчаси ҳали ҳам «сир» сарлавҳаси остида қоронғуликда яширинган.
Листьевнинг вафотидан кейин ВИД телекомпаниясининг бош директори лавозимини эгаллаган журналист Александр Любимов Озодлик радиосига 2016 йил 1 март куни берган интервьюсида қотилликнинг буюртмачиларини билмаслигини айтди. «Одамлар Владни ким ўлдирганини биламан дейишса мен ҳайрон бўламан. Чунки бу ҳақиқат бўлса, у ҳолда, бу ҳақда гапириш керак. Агар ўз фикрингизни, шубҳаларингизни айтмасангиз, унда сиз тергов идоралари ишига қарши чиқяпсиз. Менинг ҳам ўз версияларим бўлиши мумкин. Аммо улар далилсиз», деди у.
Унинг таъкидлашича, Листьев жамоат арбоби бўлгани сабабли, унинг минглаб одамлар билан алоқалари бўлган. «Шундай қилиб, версиялар кўпайиб бормоқда, уларни интеллектуал жиҳатдан тушуниш ва мантиқий хулосага келиш жуда қийин», деди Любимов.
Тергов яна давом этиши керак
2020 йил 20 февраль куни Журналист Алексей Пивоваров ушбу сирли қотилликка бағишланган ўз фильмини намойиш этди. Журналистлар Ксения Собчак, Алексей Пивоваров ва Родион Чепель Тергов қўмитаси ва Бош прокуратура бошлиқлари Александр Бастрикин ва Игорь Красновга қўшма видеомурожаат ёзиб, 1995 йил 1 мартда телебошловчи Владислав Листьевнинг ўлдирилиши бўйича терговни давом эттиришни талаб қилди.
https://www.youtube.com/watch?v=Txv1m5GA8zU
Изоҳ (0)