Ҳар йилнинг 1–2 ноябрь кунлари Мексикада ҳамда Лотин Америкасининг қатор давлатларида ўзига хос байрам – Ўликлар куни нишонланади. Каттакон халқ сайли, миллионлаб одамлар иштирокидаги фестиваль шаклида ўтадиган бу байрам Лотин Америкасидан ташқарига чиқиб, бутун дунёга машҳур брендга айланган ва ҳатто UNESCO томонидан инсониятнинг номоддий маданий мероси рўйхатига киритилган.
Ушбу фестиваль, шунингдек, жаҳон маданиятида ҳам ўз аксини топган. У ҳақда китоблар ёзилган, байрам мотивлари киноларда, анимацион фильмларда акс этган.
Бир неча йил муқаддам катта экранларга чиққан ва улкан шов-шувга сабаб бўлган «Коко сири» мултфильми ҳам айнан Ўликлар кунига бағишланади. Шу байрам атрофига қурилган сужет миллионлаб мухлисларга маъқул келди.
«Дарё» мазкур фестиваль ҳақида ўқувчиларга тасаввур бериш учун «Коко сири» мултфильми билан таништиради.
Фильм ҳақида
«Коко сири» 2017 йилда АҚШнинг Pixar анимацион студияси томонидан яратилган ва Walt Disney Pictures томонидан тақдим этилган тўлиқ метражли анимацион мусиқий фильм. Фильмнинг асосий қаҳрамонларига Энтони Гонсалес, Гаэл Гарсия Бернал, Бенжамин Бретт, Аланна Юбак ва Рене Викторлар овоз берган.
Фильм концепцияси Ўликлар куни байрамига асосланади. Pixar студияси фильмни 2016 йилда суратга олишни бошлаган. Фильм режиссёри Ли Анкрич суратга олиш гуруҳи аъзолари билан биргаликда илҳом излаб Мексикага илмий экспедиция уюштирган. Фильмдаги скелетларнинг тасвирлари, уларга жозибадорлик бериш учун қайта ишланган. Pixar’нинг олдинги фильмларида ишлаган бастакор Майкл Жаккино ушбу фильмга мусиқа ёзиш учун студияга қайтди.
Фильм премьераси 2017 йил 20 октябрда Морелин халқаро кинофестиваль доирасида бўлиб ўтди.Лента бир қатор мукофотларга сазовор бўлди, шу қаторда «Энг яхши анимацион фильм» ва «Фильмга энг яхши қўшиқ» (Remember Me, мусиқа ва сўзлар Кристен Андерсон-Лопес ва Роберт Лопесларга тегишли) номинацияларида Оскар мукофотга сазовор бўлди.
Сюжет
12 ёшли Мигел Мексика қишлоқларининг бирида поябзал ишлаб чиқарувчилар оиласида яшайди ва яширинча мусиқачи бўлишни орзу қилади. Яширинча, чунки унинг оилавий уруғида мусиқа лаънат ҳисобланади. Бир вақтлар унинг бобоси, Мигелнинг бувисини энди Мигелга тинч яшашга имкон бермаётган орзуларига эришиш учун ташлаб кетган. Ўшандан бери оиладаги мусиқий мавзулар табу бўлиб қолди. Мигел, у ва унинг севимли қўшиқчиси Эрнесто де ла Круз билан – ҳозирча номаълум – алоқаси борлигини аниқлайди. Йигит ўликлар юртига боради, у ерда ота-боболарининг руҳлари билан учрашади. Мигел у ерда Гектор исмли руҳ (скелет шаклида) билан танишади ва у унинг ҳамроҳи бўлади. Биргаликда улар де ла Крузни қидиради.
Таҳлил
Назаримда, Pixar сўнгги марта 2015 йилда ғайриоддий «Тескарисига» (Inside Out) фильми билан юқори чўққига эришди ва шундан бери у бирон бир фильмни чўққига чиқара олмади. «Арло саёҳати» сценарий жиҳатдан яхши ишланган эди, «Дорини қидириб» фильмини ҳам севимли машғулот сингари ишлади, аммо булар студиянинг бошқа картиналари сеҳрига эга бўлмай, олдин ишланган фильмларнинг мантиқий давоми эди.
Мен ушбу «ёмон» чизиқ «Коко» билан тугаганига амин бўлдим. Унинг энг катта муваффақиятларидан бири сифатида шуни айтишим мумкинки, у бизга мутлақо янги воқеани, янги ҳикояни кўрсатди. Фильмни биринчи марта кўрганимдан сўнг Pixar’га у яратган ажойиб фильм учун яна таслим бўлиб, қизим билан бирга яна кўрдим. Ажойиб саргузашт туйғусини намойиш этиш ва ҳатто томошабиннинг кўзларидан ёш тўкишга муваффақ бўладиган ажойиб асар.
Pixar Мексикадаги Ўликлар куни байрамидан илҳомланиб, уни мусиқадан ўлгудай нафратланадиган оилада яшайдиган, лекин ўзининг мусиқага бўлган иштиёқи юқори бўлган боланинг ҳикояси билан шакллантиради. Ўз орзуларига эришиш учун, унинг ёлғиз ўзи ҳаракат қилишдан бошқа иложи йўқ, шу сабаб у буюк бобоси, афсонавий қўшиқчи Эрнесто де ла Крузнинг оқ фотиҳасини олиш учун Ўликлар юртига йўл олади. Бу саёҳат унга ўзини яхшироқ билиб олиш учун, оиланинг бир қисми бўлиш нимани англатишини ва ўлимнинг оқибатларини яхшироқ аниқлашга имкон беради.
Сценарий
Адриан Молина ва Метю Олдрич ёзган сценарий бош қаҳрамон ўзи учун янгилик бўлган кўп нарсаларни кашф этиши билан ривожланиб боришни афзал кўради. Шу тарзда томошабин ўз саёҳатини яхшироқ тушунади ва буни динамик саргузашт орқали амалга оширади. Жуда ажойиб ва ёқимли мусиқа ва қўшиқлар картинага ўзгача атмосфера бағишлайди. Албатта, кўпчилик айрим кадрларда кўпроқ чуқур маъно ва ишораларни ўтказиб юбориши мумкин (афсонавий Фрида Кало билан боғлиқ кадрлар, масалан). Менда ҳам бундай бўлганини инкор қилмайман, лекин «Коко сири» ўлик вақтни хоҳламайди, қаҳрамони Мигел сингари олдинга интилишга ҳаракат қилади.
Фильмда ҳиссий жиҳатдан кўпроқ йўналтирилган лаҳзалар кўп бўлса-да, асосий нота шундан иборатки, воқеалар рўй беришда давом этар экан, персонажлар, сценарий ва қаҳрамонларнинг дизайнидан тортиб диалогларгача ҳар бир нарсани қизиқ тақдим этишга ҳаракат қилинган. Фильм яратувчилари томошабин устидан ғалаба қозонишни, кейин қарсаклар ва кўз ёшларга олиб келадиган, юрагига охирги зарбани беришдан олдин уни ўз оламларига олиб боришни хоҳлайди ва бунга қарши туриш деярли имконсиз.
Бундан ташқари, сценарий муаллифлари анъаналарни ранг-баранг тарих билан билан бирлаштириб, Мексика анъаналарини ҳурмат қилиш зарурати ва айнан шу нарса бизни ҳаяжонлантирадиган воқеанинг асоси бўлиши ўртасидаги мувозанатни топади.
Режиссура
Pixar’нинг юрагимизга таъсир қиладиган «найранглари»ни «Коко сири»да кутиш мумкин бўлган бир нуқта эканлигини тан олиш адолатли. Бошқа ҳолларда бу унга қарши ўйнаши мумкин эди, аммо режиссёрлар унга куч бериш учун шундай қобилиятни намойиш этадики, бу аҳамиятсиз, сиз кутганингизни оляпман деб ўйлайсиз, лекин сужет сўнгигача ҳақиқат нимадалигини билмаганингизни тушунмай қоласиз.
Фильмда баъзи аҳамиятсиз кадрлар борлиги рост, лекин бу фильмнинг мақсади қандай бўлиши кераклиги кўрсатиб беради. Тўғри, эҳтимол у тўғридан тўғри мақсадга ўтиши мумкин эди, лекин «Коко» ўликлар дунёсини ва Мексика маданиятининг бошқа элементларини билиш учун ҳам ажойиб саргузаштдир. Фильмда ишлатилган ранглар байрам кайфиятини беради.
Мусиқа
Бастакор Майкл Жаккинонинг ажойиб ҳиссасини ҳам, эр-хотин Лопеслар ёзган ажойиб қўшиқларни ҳам унутишни хоҳламайман. Улар тингловчилар хотирасида сақланадиган қўшиққа икки томонлама ёндашишга муваффақ бўлган. Анъанавий мексикача жозибадор гитара бу ерда соло вазифасини ўтайди.
Қувноқ ва ғамгин қўшиқлар ритми хотирангизга ўрнашиб қолади.
Хулоса
«Коко сири» жуда оддий, енгил фильм. У юмор таклиф қилганда кулгили, хоҳлаганида жонли, йиғлатиш вақти келганида эса тўғри юрагингизга уради. Бу сизга нафақат эстетик завқ бағишлайдиган, кулдирадиган, йиғлатадиган, куйлатадиган фильм, балки Мексика маданиятини чуқурроқ кўриб чиқишга ҳам ундайдиган ажойиб ҳикоядир.
Минуслар:
Фильмдаги айрим ҳазилларни болалар тушунмасликлари мумкин.
Плюслар:
Сценарий, мусиқа, анимацион етук кадрлар ва албатта кутилмаган якун. Бундан ташқари, фильм оригиналида испан тилининг айнан Мексиканча лаҳжаси ишлатилгани таҳсинга сазовор – бу унга 100 фоизлик ҳақиқий мексиканча колорит бериб туради.
Фильмга 10 баллик тизимда 8 балл қўйган бўлар эдим.
Нурбек Алимов
Изоҳ (0)