• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +27°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    Фискал децентрализация сиёсий децентрализациядан кейин бошланиши керак

    Андижон вилояти ҳокимлиги матбуот хизмати ижтимоий тармоқларда тарқалиб кетган аудиоёзув юзасидан Давлетов телеграм-канали «Фискал децентрализация сиёсий децентрализациядан кейин бошланиши керак» номли мақола чоп этди. Унда муаммони аниқлаш ва уни ечими бўйича қандай тадбир амалга оширилиши кераклиги ҳақида фикрлар баён этилган. Қуйида мақола тўлиғича ҳавола этилди.

    Фото: Flickr

    Фото: Flickr

    Кўпинча давлат томонидан қабул қилинган ва амалга ошириш бошланган қарор ҳақида гап кетганда скептиклар томонидан янграйдиган навбатчи аргументлар бор: улардан бири — «велосипедни қайтадан кашф қилишни кераги йўқ». Аргументга эътироз бўлмаса-да, бундай ёндашув масалани ечими бўла олмайди. Негаки, велосипеднинг турли-тумани бор. Қандай турдаги велосипедни танлаш, уни тезлиги қандай бўлиши кераклиги, бизнинг йўллар бу уловга жавоб берадими йўқми — мана шу саволларни жавобини топсаккина кўзланган мақсадга эришиш мумкин.

    Ҳайриятки, давлат молиявий бошқаруви (public policy) назарияси мана шу саволлар устида йиллар давомида бош қотириб келади ва йиғилган тажрибалар ҳеч бўлмаганда ҳар қандай масалада тўғри қадам босиш бўйича умумий тавсиялар беради.

    Вазиятга қайтсак, сўнгги воқеалар маҳаллий ҳокимликларга ваколатлар ва имкониятлар (чексиз?) берилиши қадами, афсуски, бироз нотўғри босилди. Шу ўринда, қуйидаги тушунчаларни фарқлаб олишимиз керак: сиёсий децентрализация ва фискал децентрализация. Шакли жиҳатдан биздаги ҳолат — маҳаллий ҳокимларга пул маблағларини қолдириш ва уларни ишлатиш бўйича мустақиллик берилиши фискал децентрализацияга ўхшаб кетади.

    Ўзи аслида жараён нимадан бошланиши керак эди? Фискал децентрализация масаласида тажрибадан ўтган қандай умумқабул қилинган қоидалари мавжуд?

    Авваламбор, шуни тан олиш керакки, маҳаллий ҳокимликлар ихтиёрида пул маблағларини қолдириш, уларни ишлатиш бўйича фискал мустақилликни берилиши тўғри йўл. Сабаби, фискал децентрализациянинг (назарий жиҳатдан) қуйидаги афзалликлари мавжуд:

    • биринчидан, маҳаллий ҳокимият ўзининг ҳудудидаги аҳолининг эҳтиёжларини марказий ҳукуматдан кўра яхшироқ билади. Бошқача айтганда, ахборотга эгалик қилиш нуқтаи назардан қиёсий устунликка эга. Шунинг учун маҳаллий ресурсларни (мактаб таълими, медицина, ижтимоий ёрдам, маҳаллий инфраструктура) маҳаллий ҳукумат орқали тақсимлаш самаралироқ амалга оширилади;
    • иккинчидан, бу маҳаллий ҳокимиятлар ўртасида рақобатни пайдо қилади. Берилган ресурслардан ким самаралироқ фойдаланганини таққослаш имкони бўлади.
    Умуман олганда, фискал децентрализация сиёсати ўз ҳолича яхши ҳам, ёмон ҳам эмас. Энг муҳими, уни қандай ташкил этиш ва амалга оширишга боғлиқ. Масалан, децентрализация жараёнида ҳудудлар орасидаги ҳамда марказий ва маҳаллий ҳокимият ўртасидаги муносабатлар мувофиқлаштирилмаса айрим ижтимоий лойиҳаларнинг такрорланишига ва ресурсларни самарасиз ишлатилишига олиб келиши ёки регионлар ўртасида самарасиз рақобатни (масалан, солиқ солиш бўйича рақобатлашиш) ҳам пайдо қилиши мумкин. Энг ёмони, яхши ишламайдиган институтлар шароитида децентрализация маҳаллий ҳокимият идораларида коррупцияни янада кучайтиради.

    Бир сўз билан айтганда, децентрализация жараёни ҳокимият идораларининг барча функция ва вазифаларини, лойиҳаларни ишлаб чиқиш, амалга ошириш ва молиялаштиришни қайтадан кўриб чиқишни тақозо этади.

    Шундай экан, децентрализация жараёни хаотик тарзда эмас, балки тизимли ва пухта ишлаб чиқилган стратегияга асосан ташкил этилиши керак. Бу жараён, шу билан бирга, давлатнинг бошқа муҳим функциялари — макроиқтисодий барқарорлик (инфляция, ишсизлик), даромадларни қайта тақсимлаш билан ҳамоҳанг бўлиши зарур. Биз тўхталган ҳолатлар фискал децентрализация масаласи бўйича бутун бошли давлат молиявий бошқаруви назария ва амалиётининг кичик бир бўлаги, холос. Шундай экан, бу жараённинг комплекс равишда таҳлил этилиб – унинг барча афзаллик ва камчилик томонларини аниқлаш тақозо этилади.

    Бизнинг ҳолатда қаерда хато кетди? Фискал ва сиёсий децентрализация бу бир танганинг икки томони. Фискал децентрализация жараёни биринчи навбатда маҳаллий ҳукумат раҳбарларининг маҳаллий аҳоли олдидаги ҳисобдорлигига асосланиб, сиёсий децентрализация амалга оширилгандан сўнггина бошланиши шарт.

    Шундай экан, қадамни тўғри ташлаш керак: модомики децентрализация қилмоқчи эканмиз, биринчи ўринда ҳокимларни сайлаш тизимини йўлга қўяйлик. Кейин эса — фискал децентрализация. Шундагина айрим ҳокимларнинг шахсий фазилатларини эмас, балки ўрнатилган тизимнинг камчиликларини аниқлаш ва тузатиш имкони бўлади.

    Японияда илмий тадқиқот олиб бораётган ўзбекистонлик иқтисодчи. 

    01.07.2019, 16:00   Изоҳ (0)   4409
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Жиззахда 14 яшар укаси операциядан омон чиқмаган ака шифокорни пичоқлади

    01.07.2019, 15:47

    Зангиотадаги колониядан бир гуруҳ аёллар озод қилинди

    01.07.2019, 15:35

    UNESCO Бутунжаҳон мероси қўмитаси 43-сессиясида Азиз Абдуҳакимов бошчилигидаги Ўзбекистон делегацияси иштирок этмоқда

    01.07.2019, 15:21

    Ўзбекистонлик қиз Олмаотадаги халқаро гўзаллик танловида ғолиб бўлди (фото)

    01.07.2019, 14:59

    Тошкент яқинидаги АЁҚШда рўй берган ёнғинда бензовоз ва Matiz ёниб кетди

    01.07.2019, 14:48

    АЭС қурилиши учун Тузкон кўли яқинида танланган майдонда муҳандислик-тадқиқот ишларининг иккинчи босқичига старт берилди

    01.07.2019, 14:36
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    UCMG Амстердамда бўлиб ўтаётган Мoney 20/20 Europе халқаро финтеч кўргазмасида Ўзбекистон номидан иштирок этади


    Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари Европага йўл олмоқда


    AVO'дан янги омонат: йиллик 25% гача — 6 ойда орзуингизни амалга оширинг


    Замонавий Haval Jolion энди 0% муддатли тўлов шартида 


    Kapitalbank ва Visa Ўзбекистон терма жамоасининг ЖЧ-2026 саралаш ўйинини БААда тантанали равишда очишди


    Навоий инновациялар университети — келажагингизни кафолатлайдиган замонавий таълим маскани! 


    Sello Ecosystem Фарғона, Андижон ва Наманганда Sello Summer Fest ёрқин фестивалини ўтказди


    Tenge Bank Tenge24 иловасида янги рақамли автокредитини эълон қилди


    Сув — бебаҳо неъмат: Агробанкдан фермерлар учун янги методик тўплам


    Тошкентда халқаро финтех-ҳодиса — Visa Cashлесс Форум 2025 бўлиб ўтди 


    Mobiuz "Меҳрибон" имтиёзли тариф режасини тақдим этди


     ADM Jizzakh Жиззахда жойлашган 5-ихтисослаштирилган муассаса тарбияланувчилари эҳтиёжи учун автобус тақдим қилди


    UZTELECOM "Мурувват" тарифини тақдим этади: Атиги 25 000 сўм эвазига ғамхўрлик ва эътибор билан бойитилган алоқа


    Янги уфқлар: Centrum Air ҳафтасига икки марта Тошкентдан Бишкекка парвозларни амалга оширади


     Coca-Cola жамғармаси ва Глобал атроф-муҳит ва технологиялар жамғармаси (ГЕТФ) “Айланма иқтисодиёт келажаги учун ҳамкорлик битими (PACТ)” ни эълон қилганлиги ҳақида маълум қилди

     

    Тавсия этамиз

    Чумчуқларга ем бўлган бургутлар. “Ўргимчак тўри” операцияси Россия учун қанчага тушади?

    4 июн, 18:49
    Audio Icon

    Қуриб қолган кўчатлар, миллионлар шамолга учдими?

    4 июн, 15:03

    Фелдмаршалга алмаштирилмаган Сталиннинг зурриёти — “доҳий” нега ўғлини урушга юборган эди?

    3 июн, 21:10

    Кўзи ўткир, қулоғи сезгир темир қушчалар. Разведкачи дронларнинг “катта акалари”

    3 июн, 20:40
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Сурхондарёда ЙПХ ходимлари қочишга уринган ҳайдовчига куч ишлатди (видео)

    Ўзбекистон | 7 июн, 17:00

    Роналду клублар ўртасидаги ЖЧда иштирок этадими? Футболчининг ўзи бу ҳақда гапирди

    Спорт | 7 июн, 16:33

    Севги ёхуд КГБ махсус операцияси — грек миллиардерига уйланган совет хизматчиси 

    Дунё | 7 июн, 16:20

    Сўнгги 30 йилда икки бараварга кўпайди: Ўзбекистонда ёш аёллар сони очиқланди 

    Ўзбекистон | 7 июн, 15:30

    Меҳнатга яроқли ҳар минг аҳолининг 224 нафарида кредит бор — Марказий банк

    Иқтисодиёт | 7 июн, 14:20

    “Ўзгидромет” 8 июнда қандай об-ҳаво кутилаётганини маълум қилди 

    Ўзбекистон | 7 июн, 13:45

    “Афғонистонда ҳайит байрамлари тинчлик ва осойишталикда нишонланиши катта воқеа” — Абдулқодир Ҳалимий

    Ўзбекистон | 7 июн, 13:14
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.