• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12621.29
    • RUB158.44
    • EUR14596.52
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +27°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Жаҳон матбуоти шарҳи: Европада миллатчилик, АҚШда ирқчилик бош кўтармоқда, Учинчи жаҳон уруши эса Эрондан бошланиши мумкин

    «Дарё» ўтаётган ҳафтада дунё матбуотида кенг ёритилган, кўпчиликнинг қизиқишига сабаб бўлган мақолалар шарҳига тўхталиб ўтади.

    Эрон низоси Учинчи жаҳон урушига сабаб бўлиши мумкинми?

    Форс кўрфазидаги қуролли қарама-қаршилик кучайган сари дунё уруш ёқасига келиб қолмоқда, деб ёзади Покистоннинг The Nation нашри.

    Фото: AP

    Фото: AP

    Форс кўрфази жаҳон энергия таъминотининг энг муҳим артерия томири бўлгани боис бу ҳудуддаги низолар нафақат АҚШ ва Эрон, балки Россия, Хитой ва Европа Иттифоқи манфаатларига ҳам таъсир қилади.

    Низо нимадан бошланди? Барчаси АҚШнинг Эрон билан тузилган ядро битимидан чиқиши ва ўз зиммасига олган жавобгарликни бузилишидан келиб чиқди.

    Дональд Трампнинг хавфсизлик масаласи бўйича маслаҳатчиси Жон Болтон 2018 йил 9 апрелда ўз мансабини эгаллагач, бир ой ичида преидентни битимдан чиқишга кўндирди. Вашингтонда Болтон «калхат» тахаллуси билан танилган, унинг ташқи сиёсатдаги бош сиёсий маслаги шахс яккаҳокимлигига асосланган мамлакатларда режимларни алмаштиришдир. Жон Болтон Куба, Эрон, Шимолий Корея, Яман, Сурия, Ливия ва Венесуэладаги вазиятларда ҳам ўз тамойилига содиқ ҳолда иш тутиш тарафдори бўлди.

    Форс кўрфазидаги ҳозирги зиддиятни Трамп сайлов арафасида Эрон билан имзоланган битимдан чиқиш ваъдаси билан ҳам боғлаш мумкин, лекин ҳарбий кескинликнинг асосий йўналтирувчиси Жон Болтондир.

    Форс кўрфазининг шимолида Эрон, жанубида араб давлатлари — Уммон, БАА, Саудия Арабистони, Қатар ва Кувайт жойлашган. Хурмузд бўғозининг энг қисқа туташадиган жойи 35 миляни (56 километрни) ташкил этади ва, ҳарбийлар тили билан айтганда, «тош отиб нарига тарафга тушириш» мумкин бўлган нуқтадир. Бу ерда кунига дунё нефтининг учдан бир қисми олиб ўтилади. Агар кўрфазда нефть йўлига тўсиқ қўйилса, бу нефть танқислиги ва нарх кўтарилишига олиб келади.

    Кейинги ойларда бу ерда бир томондан АҚШ ва унинг тарафдорлари — Исроил, Саудия Арабистони ва БАА, бошқа томондан Эроннинг стратегик манёврлари гувоҳи бўлиняпти. 2 май санасидан бери АҚШ Япония, Хитой, Ҳиндистон ва Туркия Эрон нефтини сотиб олишига йўл қўймаяпти. Натижада расмий Теҳрон ўта кучли иқтисодий ва дипломатик босим остида қолмоқда. Ҳаттоки Эроннинг кучли иттифоқчиси ва Чўбаҳор порти қурувчиси бўлган Ҳиндистон ҳам Эронга ёрдам беришдан бош тортди ҳамда АҚШ санкцияларига қўшилди.

    Вашингтон Форс кўрфазига ўз қуролли кучларини юборди. АҚШ Афғонистондаги ҳарбий базаларига, Исроил, БАА ва Саудия Арабистони каби иттифоқчиларига таянади. Мазкур вазиятда Эроннинг энг заиф нуқтаси чекка ҳудудларида форс тилида гаплашмайдиган, эроний бўлмаган бошқа халқларнинг бўляпти. Масалан, Белужистон ва Сейистонда суннийлар, жанубда — Аҳвозда араблар, шимоли-ғарбий ва шимоли-шарқий ҳудудларда курдлар ва туркманлар кўпчиликни ташкил қилади. Эрон ҳукумати рақиблари бу вазиятдан оқилона фойдаланишга ҳам уриниб кўриши мумкин.

    Вашингтон ва Теҳрон ўртасидаги ҳар қандай тўқнашув Форс кўрфази доирасидан ташқарига чиқиб кетади. Бу ислом дунёсининг бўлинишига олиб келади. Чунки ашаддий ажратувчилар — Саудия Арабистони ва Эрон тўқнашувга қараб кетмоқда. Ироқ ва Суриядаги қабилалар тўқнашувларини, Ливиядаги ҳокимият алмашинувини кўрдик. Шулар назарда тутиладиган бўлса, Форс кўрфази низоси ҳеч кимга яхшилик келтирмайди. Россия, Европа Иттифоқи ва Хитой ҳам Форс кўрфазида низо бошлангудек бўлса, четда томошабин сифатида ўтирмайди.

    Популистларга овоз бермоқ Путинга овоз бермоқликни англатадими?

    Бельгия собиқ бош вазири ва Европа парламентидаги либерал фракция раҳбари Ги Верхофстадт Brexit, Орбан ва Фараж — буларнинг барчасида Россияинг қўли бор деган айблар билан Европани «путинизм»дан огоҳ бўлишга чақирди, деб ёзади Project Syndicate нашри.

    «Европанинг популистик ва ўта ўнг кайфиятдаги партиялари Владимир Путинга содиқ ва ундан қарздор эканликларига кўп йиллардан бери гувоҳ бўлиб келяпмиз», — деб баёнот берди Ги Верхофстадт. У Кремль Европа парламентига расмий Москва учун керакли депутатлар сайланишига уринаётган пайтда европаликлар бунинг олдини олиши ва зарба бериши керклигини таъкидлади.

    Фото: AP

    Фото: AP

    Шу ҳафта Европа парламентига сайлов бўлиб ўтиши кутилмоқда. Шу муносабат билан 18 май санасида Европанинг ўта ўнг раҳбарлари Миланда тўпланди. Улар орасида Франциядан Марин Ле Пен раҳбарлигида «Миллий бирдамлик»,  Голландиядан Герт Вильдерс раҳбарлигидаги «Озодлик» партияси, Даниядан «Халқ партияси», «Ҳақиқий финлар» партияси, «Германия учун муқобил» ва «Фламандлар миллий манфаатлари» партиялари аъзолари бор эди. Бу партияларнинг барчаси ўнг кайфиятдаги «Миллатлар ва халқларнинг Европа уюшмаси» номли янги парламент гуруҳига асос солди. Бу гуруҳга Италия бош вазирининг ўринбосари Маттео Сальвини раҳбарлик қилиши белгиланди.

    Маттео Сальвини кутилаётган сайловни Европани Брюсселдаги «сотқин»лардан ҳимоя қила олишда ёрдам бера оладиган тарихий онлар деб ҳам атади. У Меркель, Юнкер ва Сорос жамғармасини Европада молия олигархияси ҳамда назоратсиз иммиграсия юзага келишида тил бириктирган гуруҳ деб эълон қилди.

    Европанинг ўнг кайфиятдги раҳбарларини Путинга сиғиниш ҳам бирлаштириб туради. Жаноб Верхофстадтнинг сўзларига қараганда, уларнинг гап-сўзларидан Кремлнинг ҳиди келиб туради. Улар Европарламентнинг Россия борасидаги ҳар қандай қарорига қарши чиқади. Улар ҳаттоки Кремлнинг Солсберидаги кимёвий ҳужумларда қўли бор деган иддаоларга қарши чиққан; улар, Верхофстадтга кўра, Кремлнинг Европа парламентидаги  «бешинчи колоннаси»дир.

    Ги ўз фикрларини якунлар экан, бутун Европа сайловчиларига ўнг кайфиятдаги гуруҳларга овоз бериб, ўз тақдирини Россия бошқарадиган қўғирчоқларга тутқазиб қўймасликка чақирди. Европа Иттифоқи АҚШ, Хитой ва Ҳиндистон билан сиёсатда ва иқтисодиётда рақобат қилишни ҳохлар экан, Россиянинг психологик ҳужумларини даф қила оладиган даражада кучга эга бўлиши зарурлигини таъкидлади.

    Ирқий сегрегацияга янги уриниш

    Фото: The Atlantic

    Фото: The Atlantic

    АҚШда бир оқ танлилар яшайдиган ҳудудда оқ танли болалар учун алоҳида мактаб ташкил этиш ва бу орқали оқ танли болаларни қора танлилардан ажратиб олишга қарор қилинди. The Atlantic нашрининг ёзишича, бу нафақат жамият сегрегация жараёнига тортилишини билдиради, балки жамиятни пароканда ҳам қилиши мумкин.

    Батон Ружнинг бир қисми бўлган Сент Жорж даҳасида ўзига тўқ оқ танли америкаликлар оқ танлилар учун алоҳида мактаб ташкил қилиш ташаббуси билан чиқди. Улар бу ташаббусга сабаб сифатида Шарқий Батон Руж мактаблари ўқувчиларининг ўзлаштириш кўрсаткичлари муттасил пасайиб бораётганини иддао қилди. Вазият яхшиланишига умид йўқлигини билдирар экан, ота-оналар маҳаллий қонун чиқарувчи органдан алоҳида мактаб округини ташкил этишни сўради. Аммо қонунчилик органи бу таклифни рад этди. Сабаби, алоҳида таълим округи яратиш учун шу ҳудуддаги аҳолининг учдан икки қисми овоз бериши керак.

    Батон Ружга қўшни шаҳарда ҳам мазкур ҳолат кузатилган, аммо алоҳида таълим ҳудулари тузиш ташаббускорлари у ерда ҳам мағлубиятга учраган. Сўнг улар ўз шаҳарларини қуришга қонуний йўл топган ва у ерда мактабларини ташкил этишган. Сент жоржликлар ҳам улардан ўрнак олган ҳолда алоҳида шаҳар қуриб олиш учун жиддий курашга киришди.

    АҚШда қора танлилардан бундай иҳоталаниш кўп кузатилмоқда. Бой оқ танлилар ўз мактабларини очиб олмоқда, бу кўрсаткич кейинги икки йилда анча ўсган. Тузилган янги округда таълимга йўналтириладиган харажатларини назорат қилиш ота-оналар учун қулайлашмоқда. Қўшимча тарзда, мактабда фақат оқ танли болалар ўқийди ва бюджет ҳам шунга яраша бўлади.

    Бу Америка жамиятида сегрегация ва ирқий тенгсизлик яна илдиз ота бошлаганидан далолатдир.

    Россиядан пул жўнатмалари кўпаймоқда

    Фото: «РИА Новости»

    Фото: «РИА Новости»

    Ўзбекистон, Тожикистон ва Қирғизистон Россиядан энг кўп пул жўнатмалари қабул қиладиган мамлакатлардир. Шунинг учун ҳам бу республикаларнинг иқтисодиёти Россия иқтисодиётида бўлаётган кўтарилиш ва қулашларга ўта боғланган, деб хабар беради Eurasianet нашри.

    Россия марказий банки маълумотларига қараганда, 2018 йилнинг ўзида Россиядан МДҲ мамлакатларига пул жўнатмларининг 68,1 фоизи ёки учдан бир қисми Ўзбекистон, Тожикистон ва Қирғизистон ҳиссасига тўғри келган. 2018 йилда Россиядан Марказий Осиёга 13,99 миллиард доллар жўнатилгн бўлса, 2017 йилда 12,9 миллиард доллар маблағ юборилган.

    Қирғизистон ва Тожикистон Россиядан келадиган пул жўнатмаларига анча қарамдир. Уларнинг иқтисодиёти заиф бўлгани учун юз минглаб ишлаш ёшида бўлган ватандошлар Россияга иш излаб кетишга мажбур.

    Мазкур мамлакатларнинг ялпи ички маҳсулоти ва пул жўнатмалари таққосланса, жўнатмалар ҳажми ортиқлиги кўзга ташланади. Рақамларга қаралса, пул жўнатмалари Тожикистон ЯИМининг 31,3 фоизини, Қирғизистон ЯИМининг 32,9 фоизини ташкил қилади.

    Шу сабабдан ҳам улар пул жўнатмаларига энг қарам мамлакатлар ҳисобланади. Манба мамлакатнинг ЯИМи қисқарса, пул жўнатмаларини олувчи мамлакатнинг ЯИМи ҳам қисқаради. Санкциялардан қийналаётган Россия иқтисодиёти айнан ҳозир Қирғизистон ва Тожикистон иқтисодиётига қўшимча оғриқ бўлиб тушмоқда.

    Яна бир нарсани таъкидлаш жоиз. Пул жўнатмалари оқими қабул қилувчи мамлакатлар валюта курсларига ҳам таъсир этади. Маҳаллий валюта курси қимматлашувига ва экспорт қилинадиган товарлар нархи кўтарилишига ёрдам беради. Натижада, Тожикистон ва Қирғизистонда бўлгани каби, олтин ва кумушнинг нархи ошишига олиб келади.

    Жаҳонгир Эргашев тайёрлади.

    25.05.2019, 08:51   Изоҳ (0)   155683
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Путиннинг қизи деб тахмин этилувчи Катерина Тихонова номзодлик диссертациясини ҳимоя қилди

    24.05.2019, 20:47

    Афғонистондаги масжидда портлаш юз берди

    24.05.2019, 16:33

    Тереза Мэй 7 июнь куни истеъфога чиқиши маълум бўлди

    24.05.2019, 15:58

    Трамп «Россия иши»ни бутунлай ошкор этишга қарор қилди

    24.05.2019, 15:23

    Доғистонда уч нафар жангариликда гумон қилинганлар ўлдирилди

    24.05.2019, 15:12

    Зеленскийга болаларга аталган Сиёсат китоби совға қилинди (видео)

    24.05.2019, 14:59
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Ақлли диверсификация: нима учун керак ва капитални қандай тақсимлаш лозим? 


    Энди Ucell иловасида Yandex Music'ни тинглаш мумкин 


    STEM ва бизнес йўналишидаги қизлар учун TBC Bank'дан таълим грантлари — Ўзбекистонда гендер тафовутини камайтириш йўлида янги қадам


    Авваллари хуфиёна иқтисодиётда фаолият юритган эшитиш ва гапиришда муаммоси бор инсонлар энди расмий секторга қўшилиб, Пойтахт Паркинг жамоасининг бир қисмига айланди


    Қўнғироқлардан мобил интернетга: Тошкент мобил алоқадан фойдаланиш моделини қандай ўзгартирмоқда


    Ellipse International School – фарзандингиз келажаги бошланадиган жой!


    Chery Ўзбекистонда сотувлар бўйича мутлақ рекорд ўрнатмоқда


    AKFA энергия тежовчи ромлари: иқлимга мослаштирилган, қулайликни кўзлаган 


    AVO bank алоқа маркази: инновациялар ва янги хизмат даражаси 


    Hayot Bank “Яшил юрак” номли кенг кўламли экологик ташаббусни эълон қилди. Август ойидан бошлаб Ўзбекистон бўйлаб Hayot Bank’нинг ҳар бир янги омонатчиси учун битта дарахт экилади


    ZARMED Университети: 200 та грант сизни кутмоқда


    BYD SEALION 7: Флагман электр SUV — шаҳар кўчаларида янги етакчи 


    SonetUzStyle танловида иштирок этиш учун аризалар қабули 15 августгача узайтирилди


    ОКМКда маҳаллий думпкарлардан фойдаланилади 


    Тошкент Фармацевтика Институти — Фармация соҳасида халқаро даражадаги сифатли таълим

     

    Тавсия этамиз

    Трампнинг Фаластинга нисбатан нохолис сиёсати: АҚШ ЮНЕСКО аъзолигидан нега чиқяпти?

    2 август, 18:35

    Камчаткадаги ҳодиса ягона эмас: сўнгги 120 йилда рўй берган энг кучли мегазилзилалар

    1 август, 18:20

    Трамп учун хавотирлар: АҚШ президенти таниқли шахсларга ёш қизларни сотган Жеффри Эпштейннинг мижози бўлганми?

    29 июл, 17:19

    Бир кечада оддий официантдан миллионерга айланган аёл: лотереядан ютилган 10 млн доллар машмашаси

    27 июл, 09:25
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    ChatGPT иловасидан ҳафтасига 700 миллионга яқин киши фойдаланмоқда

    Дунё | 5 август, 08:00

    Арманистонда “инвестиция сайтлари” орқали 2 млн доллардан ортиқ маблағни қўлга киритган кибергуруҳ аъзоси қамоққа олинди

    Дунё | 5 август, 07:30

    Ҳиндистонда амалдор аэропорт ходимлари юк ҳақини тўлашни сўрагани учун уларнинг суякларини синдирди (видео)

    Дунё | 5 август, 00:10

    Британия ноқонуний миграцияга қарши курашиш учун 132 млн доллар ажратади

    Дунё | 4 август, 23:50

    Ал-Ақсо масжидига бостириб кириш барча мусулмонларга қарши қилинган таҳдиддир — Фаластин ҳукумати

    Дунё | 4 август, 23:40

    Андижонда фуқаро хонадонида ноқонуний “газ бункери” аниқланди

    Ўзбекистон | 4 август, 23:30

    Тошкент вилоятида ёш ўқитувчилар учун 45 кунлик интенсив курс якунланди

    Ўзбекистон | 4 август, 23:21

    Apple Siri ишлаб чиқувчилар жамоасини қайта тузишга ва ChatGPT’га рақобатчи яратишга қарор қилди

    Дунё | 4 август, 23:10
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.