«Дарё»га андижонлик тадбикордан мурожаат келиб тушди. Унга кўра, Андижон вилоятида кредит маблағлари жалб қилинган ҳолда ишга туширилган янги корхона фаолиятига маълум тўсиқлар бор. Айтилишича, баъзи тушунмовчиликлар, шунингдек, айрим ташкилотларнинг бепарволиги туфайли тадбиркор судма-суд юриб, сарсон бўлмоқда.
«Дарё» сўровига биноан ушбу ҳолатни ўрганиб чиққан, барча ҳужжатлар билан танишган юрист Умид Асроров ўз хулосаларини келтиради.
Андижон шаҳрида тадбиркорлик фаолиятини юритиб, ўндан ошиқ одамни иш билан таъминлаган «Ёрбоши» тайёрлов ишлаб чиқариш савдо хусусий корхонаси ўз тадбиркорлик фаолиятини кенгайтириш мақсадида ер олиб, савдо мажмуасини қуришни режа қилган эди.
Тадбиркор ушбу мақсадларини рўёбга чиқариш мақсадида янги замонавий қушхона биносини қайта қуриш ва реконструкция қилиш учун маҳаллий банк филиалидан икки йиллик имтиёзли давр билан 1 миллиард 500 миллион сўм миқдорда кредит олди.
«Ёрбоши» савдо хусусий корхонаси фақат кредит билан чекланиб қолмасдан, захирасидаги шахсий маблағларини қўшиб, Андижон шаҳрининг марказига яқин ташландиқ ҳудудда янги мажмуа барпо қилди.
Банк ва тадбиркор ўртасида имзоланган кредит шартномасида имтиёз даври 30.11.2015–25.04.2017 орасини ташкил этиб, бу давр ичида фақат кредит учун ҳисобланган фоизлар тўланиши лозим эди. Тадбиркор бу мажбуриятларни вақтида бажариб келди.
2017 йилнинг ўрталарига келиб қурилиш ишлари авжига чиққан бир пайтда бироз молиявий қийинчиликларга дуч келган тадбиркор кредит тўловларини тўлашни кечиктиришга мажбур бўлди.
Кредит шартномасининг 4.4-бандида қайд этилган талаб бўйича тадбиркор ҳар бир кечиктирилган кун учун белгиланган миқдорлардаги пеняларни ҳам тўлаши лозим эди. Ҳужжатларга кўра, бу пенялар тўлаб борилган.
Кредит қарзини кечиктириб тўлаганлигидан ваҳимага тушган банк филиали қарздорликни ундириш бўйича судга даъво аризаси киритишда амалий ёрдам сўраб 4 август куни Савдо-саноат палатасининг Андижон вилоят ҳудудий бошқармасига мурожаат қилди.
Палатанинг Андижон вилоят ҳудудий бошқармаси «Ёрбоши» корхонасининг иқтисодий ҳолатини ўрганмасдан, тўлов имкониятларини баҳоламасдан, Андижон вилоят иқтисодий судига даъво аризаси киритди.
Эътиборлиси, кредит шартномасининг амал қилиш муддати 2020 йил 9 октябргача этиб белгиланган. Даъво аризасида эса кредитнинг тўлиқ суммасини, яъни 1 миллиард 500 миллион сўмни ундириш ёки ундирувни гаров сифатида қўйилган Андижон шаҳар Қўшариқ кўчаси 4/в-манзилида жойлашган бинога қаратиш сўралган.
Суд жараёнлари бошланиб кетгач, юзага келган вазият сабаб эмас, балки шартномавий мажбурият эканлигидан корхона кредит шартномаси бўйича барча қарздорликни бартараф этди.
Энг қизиқ воқеалар судда бўлиб ўтди.
Қарздорлик бартараф этилгач, банк филиали Савдо-саноат палатаси бошқармасига мурожаат қилиб, судга даъво аризасидан воз кечиш бўйича ариза киритишда амалий ёрдам сўради.
Ўз навбатида, бошқарма дарҳол Андижон туманлараро иқтисодий судига ариза билан чиқиб, корхонага нисбатан киритилган даъводан воз кечилиши ҳақида маълум қилди ва ишни юритувдан тўхтатишни сўради.
Бироқ тарафлар ўртасида келишув битими тузилиб, даъвогар талабларидан воз кечган бўлишига қарамай, 2017 йил 10 ноябрь куни Андижон туманлараро иқтисодий суди судьяси Х. Мамарасулов ишни мазмунан кўришда давом этиб, корхонадан банк фойдасига 1 527 915 000 сўм кредит қарзини ундириш тўғрисида ҳал қилув қарори чиқарди.
Қарор билан ундирув корхонага тегишли Андижон шаҳар Қўшариқ кўчаси 4/в-манзилида жойлашган бинога қаратилди.
Ундан ҳам ачинарлиси, шундоқ ҳам молиявий қийинчиликларни бошидан кечираётган тадбиркорнинг бўйнига яна 15 000 000 сўм давлат божи юкланди.
Қизиқ томони, бу ҳал қилув қароридан хусусий корхона ҳам, Савдо саноат палатаси бошқармаси ҳам, ҳатто банк ҳам ҳайратда.
Тўғри, амалдаги қонун ҳужжатларига кўра, даъводан воз кечиш қонун ҳужжатларига зид бўлса ёки бошқа шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузса, суд буни қабул қилмаслик ва ишни мазмунан кўришни давом эттириш ҳуқуқига эга.
Бироқ суд ишни кўришда тадбиркорнинг кейинги тақдирини ўйлаши ҳамда унинг таваккалчиликка асосланган фаолиятини енгиллаштиришга қаратилган чораларни кўриш мумкин бўлган натижалар берувчи қарор ҳам чиқариши мумкин эди.
Айни дамда ишни Олий суд кўриб чиқмоқда. 9 январь куни биринчи суд мажлиси бўлиб ўтди. Эътироф этиш жоиз, Олий суд ишни адолатли, бетараф кўриб чиқмоқда, қандайдир босим ёки тарафкашлик ҳолатларига йўл қўйилгани йўқ.
Дарвоқе, олдинроқ ҳам тадбиркорнинг бошига шунга ўхшаган ташвиш тушганди. Юқоридаги келтирилган воқеалар ҳали ҳаммаси эмас. Корхонага Қўшариқ маҳалласидан тери маҳсулотларини қайта ишлаб чиқариш ва гўшт маҳсулотларини сотиш, савдо-маиший хизмат кўрсатиш шохобчаларини қуриш учун 2015 йилда ажратиб берилган ер майдони, бозор қиймати қарийб 7–8 миллиард (шундан 1,5 миллиард сўми юқоридаги банк кредити) сўм сарфланиб, қурилиш ишлари бажарилгандан сўнг ҳеч бир сабабсиз туман ҳокимлиги томонидан олиб қўйилган эди. Суриштирувлар ҳамда тортишувлардан сўнг ер қайтариб берилган эди. Бу иш ҳам Олий суд томонидан адолатли ҳал қилинишига, мамлакатимизнинг одил судлов тизими мутасаддилари тадбиркор фаолиятини ривожлантиришга ёрдам берадиган қарор чиқаришига ишониб қоламиз.
Муаллиф фикри таҳририят нуқтаи назаридан фарқ қилиши мумкин.
Изоҳ (0)