«Дарё» таҳририятига Самарқандда яшовчи Камола Ғаниева шаҳардаги 14-умумтаълим мактабида сўнгги пайтларда ортиқча пуллар йиғилаётганлиги юзасидан мурожаат қилди. Мазкур мурожаат асосида «Дарё» мухбири Фарҳод Норбўтаев журналистик суриштирув ўтказди.

Мурожаатда келтирилишича, сентябрь ойида синф ота-оналар кенгаши раиси томонидан ойига 5 минг сўмдан йилига 45 минг сўм васийлик пули, синф фонди учун ойига 3 минг сўмдан йилига 30 минг сўм пул олиб келишини талаб қилинган. Бундан ташқари, ёшлик бадали учун 4 минг сўм, психолог пули ва фахрий ўқитувчиларни байрам ва туғилган кунларида совға-салом бериш учун 1000 сўмдан пул йиғилмоқда.

Самарқанддаги 14-умумтаълим мактаби шаҳардаги намунали мактаблардан бири бўлиб, ўқув ишлаб чиқариш мажмуалари бўйича вилоят таянч мактаби ҳисобланади. Шунингдек, мактаб она тили фанидан сифатли таълим бериш бўйича ҳам алоҳида ўринга эга. Айни пайтда мазкур мактабда 1500 нафар ўқувчи икки сменада ўқимоқда.

Аризада келтирилган ҳолатлар бўйича дастлаб мактаб директори Муқаддас Шерматова билан суҳбатда бўлдик. Мактаб директорининг таъкидлашича, 1-октябрдан мактабларда кузатув кенгаши иш бошлаган. 7 октябрдан бошлаб мактабдаги кузатув кенгашининг раиси сифатида ота-оналар томонидан Гулчеҳра Худоёрова раис этиб сайланган. Мактабнинг ҳамма дераза-ромлари, гуллар ота-оналарнинг аввалги васийлик, ҳозирги кузатув кенгаши орқали йиғилган пуллар орқали келтирилган.

— Ота-оналар болаларини учинчи қаватда ўқишини, у ернинг даразаси эскирганлигини билдириб, кузатув кенгаши орқали пул йиғиб, ромларни ўзгартириш бўйича таклиф киритди. Мактабга қоровул қўйиш таклифини ҳам ота-оналар билдирган. Буни ўзим қилганим йўқ. Ёшлик бадали Болалар спортини ривожлантириш жамияти томонидан йиғилади. У адлиядан рўйхатдан ўтган. Мактабдаги барча ўзгаришларни ўз кучимиз билан амалга оширяпмиз. Давлатдан бир сўм олганимиз йўқ. Мактабда пул йиғиш мажбурий эмас, — дейди мактаб директори Муқаддас Шерматова.

Маълум бўлишича, сентябрь ойидан буён ота-оналардан йиғилган пул эвазига мактабдаги 10 та деразага янги ромлар ўрнатилган.

— Мен бирорта пул йиғдиларга аралашмайман. Фақат кузатув кенгашига мактаб учун нима керак бўлса ўша юзасидан билдирги бераман. Улар шу асосида пул йиғади, — дейди М.Шерматова.

Мактаб директори бизга тақдим қилган 6 та билдиргининг бирортасида тартиб рақами ва аниқ сана кўрсатилмаганлиги бизни ажаблантирди. Ҳеч қандай тартиб рақами, сана ва йил кўрсатилмаган билдиргилар асосида кейинчалик яна қайтадан пул йиғиб олиниши мумкинку деган саволимизга Муқаддас Шерматова тайинли жавоб бера олмади. Қолаверса, директор билдирги асосида сарфланган маблағларнинг аниқ суммасини асослаб берувчи ҳеч қандай ҳужжатни ҳам тақдим этолмади.

Мактабда фахрий ўқитувчиларни 1 октябрь ва 8 март байрамида ўқувчилардан йиғилган пул эвазига маъмурият номидан табриклаш учун ҳақиқатда пул йиғилишини Муқаддас Шерматованинг ўзи ҳам тасдиқлади.

— Мактабимизда ишлаб кетган 48 нафар фахрий ўқитувчиларимиз бор. Уларни йилда икки бор, 8 март ва 1 октябрь кунлари мактаб маъмурияти томонидан табриклаймиз. Буни йиғилишларда ота-оналарга айтганмиз. Фахрий ўқитувчилар учун пул йиғилишидан хабарим бор. Аммо ўқитувчиларга совға бериш бўйича йиғилган пулларни қаерга сарфланганлиги бўйича ҳеч қандай баённома қилингани йўқ, — дейди мактаб директори.

Аризачининг маълум қилишича, мактабда ҳар бир ўқувчидан психолог учун 1000 (минг) сўмдан пул йиғилар экан. Мактаб директори психологлар бюджетдан ойлик олишини билдириб, улар учун пул йиғилишидан хабари йўқлигини айтиб ўтди.

М.Шерматованинг айтишича, марказлашган бухгалтерия тизими жорий қилинганидан сўнг мактабда ишлатиладиган қоғоз харажатлари учун давлатдан ҳеч қандай пул ажратилмаган. Ўқитувчилар зарур бўлган қоғозларни ўзларининг ёнидан олиб ишлатиб келаётган экан.

Айнан ушбу масала юзасидан Самарқанд шаҳар халқ таълими бўлими мудири Хуршид Ҳожиқуловга мурожаат қилиб, мактабга канселярия маҳсулотлари учун пул ажратилмаётганлигининг сабабини сўрадик.

«М.Шерматова нимага асосланиб сизга давлат томонидан канселярия маҳулотлари учун пул ажратилмайди деганига ҳайронман. Жорий йилда мазкур мактаб учун 680 минг сўм пул ажратилган. Аммо улар бизга бирор маротаба қоғоз беринг деб мурожаат қилмаган. Қолаверса, ўқув йили бошида 227 миллион сўм эвазига мактабнинг том қисми тўлиқ янгиланди. Бундан ташқари мактабга телевизор, дори-дармонлар, телефон учун тўловлар ва бошқа харажатлари учун ҳам пул ажратиб келинган. Буларнинг ҳаммаси бюджет пулига амалга оширилган. Директор нимага давлатдан пул олмаяпмиз деб айтганини тушуниш қийин», дейди Хуршид Ҳожиқулов.

Мурожаатни ўрганиш давомида мактаб директорининг Президентнинг 2018 йил 5 сентябрдаги «Халқ таълимини бошқариш тизимини такомиллаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонига асосланиб «Мактабда кузатув кенгашини тасдиқлаш тўғрисида»ги чиқарган буйруғи ҳам ҳеч қандай асосга эга эмаслиги аниқланди.

— Биринчидан, 14-умумтаълим мактаби директори кузатув кенгашини тасдиқлаш тўғрисидаги буйруғини фаолияти тугатилган ташкилотнинг махсус бланкаси асосида чиқарган. Иккинчидан, буйруқ рақам қўйилиб, рўйхатдан ўтказилиши керак. Бу буйруқда ҳеч қандай рақам ва рўйхатдан ўтганлигини тасдиқловчи асос ҳам йўқ. Учинчидан, Президентнинг фармони бўйича биз ҳали бирор мактабга қарор ёки буйруқ берганимиз йўқ, — дейди Самарқанд шаҳар халқ таълими бўлимининг фуқаролар мурожаатларини ўрганиш бўйича масъул раҳбари Отабек Рустамов. — Қолаверса, бирорта мактаб тўғридан-тўғри Президент қарори ёки фармони асосида буйруқ чиқармайди. Мактаб директори М.Шерматованинг буйруғида Халқ таълими вазирлигининг 2012 йил 13 июлдаги 2377-сонли буйруғи ва низоми асосида ташкил этилган васийлик кенгаши тугатилди деб белгилансин дейилган. Ваҳоланки, ХТВнинг 2377-сонли буйруғи йўқ.

Самарқанд шаҳар халқ таълими бўлими мудир ўринбосари Суҳроб Фахриддиновнинг айтишича, йил бошида ҳар бир мактаб директоридан ортиқча пул йиғдиларни амалга оширмаслик, мактабда коррупцияга йўл қўймаслик борасида тилхат ёздириб олинган. Агарда шундай ишлар амалга оширилса жиноий жавобгарликка тортилиши юзасидан огоҳлантирилган.

Ҳали кучга кирмаган фармон асосида чиқарилган буйруқни кўрган шаҳар халқ таълими бошқармасининг мутасадди вакилларини ҳам ажабланиб қолди. Қизиғи шундаки, Президент фармонида кузатув кенгаши томонидан мактаб учун пул йиғиш бўйича бирор бир банд киритилмаган. Хўш, васийлик кенгаши тугатилганидан кейин ҳам ота-оналардан пул йиғиб олиш мумкинми? Ҳали ижрога кирмаган фармон асосида чиқарилган буйруққа мактаб дериктори қуйидагича изоҳ бериб ўтди.

— Мен бу фармон кучга кирди деб ўйлабман. Бу ҳали Вазирлар Маҳкамаси томонидан кўриб чиқилаётганидан хабарим йўқ эди, — дейди М.Шерматова.

Аризани ўрганиш жараёнида 3 ноябрь куни мактабнинг учинчи қаватида 9-синф ўқувчилари шанбаликка жалб қилинганлиги аниқланди. Уларни ўзлари ўқиётган синфхонани тозалаб қўйишига ҳеч қандай эътирозимиз йўқ. Бироқ, учинчи қаватда ўқувчиларга ойна арттириш хавфсизликка қанчалик тўғри келиши кишини ўйлантиради.

Мактабдаги бугунги ҳолат аслида қандайлигига мутасадди ташкилот вақилларининг ўзи баҳо беради. «Дарё»га мурожаат қилган Камола Ғаниеванинг қуйидаги сўзларини тўхталмоқчимиз:

«Фарзандимни ўқиши учун мактаб маъмурияти қанча маблағ сўраса ҳаммасини топиб бера оламан. Бунга қурбим ҳам етади. Аммо Президент, Халқ таълими вазирлиги томонидан таълим тизимига ўзгартириш киритиб, мактабдаги ортиқча йиғди-йиғдиларни бартараф этиш кераклиги ҳақида бонг уриб турилганда, биз уйғонмасак, таълим соҳасига бугундан қарашимизни ўзгартирмасак қилган барча ҳаракатларимиз бесамар кетади».

«Дарё» Самарқанддаги умумтаълим мактабларида ортиқча пул йиғимлари билан боғлиқ масалаларни ўрганишда давом этади.