Марҳумларга электр керакми ёки ноҳақ қарздорликлар қаердан келиб чиқмоқда?
ЎзАда журналист Анора Содиқованинг «Ўзбекэнерго» АЖнинг ҳудудий бўлинмалари томонидан фуқароларга асоссиз қарздорлик ёзилаётгани ҳақидаги мақоласи чоп этилди. Қуйида мақола эътиборингизга ҳавола этилади.
Қиш бўйи электр таъминоти тўлиқ бўлмай, баҳорда электрдан фалон миллион қарздор эканингиз ҳақида далолатнома келиб тушса алам қилади, албатта. Баъзида, электр тўловларини тўлиқ амалга ошириб юрган одамларда ҳам қарздорлик бўйича далолотнома хати келгани кузатилмоқда. Бу борадаги далилларнинг кўплиги эса ақлни шоширади.Рақамлар алдамайдиЭлектр таъминоти корхонаси томонидан келаётган «ажойиб» мактублар, одамларнинг вақтини олаётган, асабини бузаётган ҳолатлар ҳақида кўп бора эшитганмиз. Норозиликларнинг эса кети узилмайди. То бу ҳол сенинг ҳам бошингга тушмагунча ишонмаслигинг аниқ, лекин кун келиб ўз хонадонингга ҳам худди шундай мазмундаги хат келиб турса...
Далилларга мурожаат қиламиз: Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш федерациясининг бизга тақдим этган маълумотлари, яъни аҳолининг электр таъминоти бўйича ноҳақ қарздорликлар ҳисоблангани борасидаги фактлари ажабланарли даражада кўп.
Маълумотларга кўра, жорий йилнинг биринчи чорагининг ўзида электр таъминоти соҳаси юзасидан истеъмолчилардан 532 та ариза келиб тушган. Бу федерацияга келган жами аризаларнинг 15,7 фоизини ташкил этади.
Биринчи уч ойлик ҳисоботига кўра, бутун республика ҳудуди бўйича 204 096 928 сўм (икки юз тўрт миллиондан ортиқ ) миқдорида нореал яъни ноҳақ қарздорлик ҳисобланган. Қисқа муддат ичида хато ҳисобланган қарздорлик миқдори оз эмас. Буни ишда рўй берадиган техник хатолар туфайли юзага келган ҳам дейиш қийин.
Гарчи сўнгги чора дея электр таъминоти корхонаси ходимлари компьютерни айбласа-да, бундай хатоликлар республика бўйлаб давом этмоқда.Нореал қарздорлик ёзиш аслида нима учун керак?Мутасаддилар томонидан назоратсизлик шу даражага бориб етганки, ҳатто электр таъминоти корхонаси вакиллари қарз дея аллақачон орамиздан кетган «марҳумлар»га ҳам нореал қарздорликлар ёзишгача бориб етмоқда.
Мисол учун: Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш федерациясига келиб тушган аризага кўра Фарғона шаҳри Янги аср кўчасидаги хонадон эгаси 2015 йилда вафот этган марҳумга 1 297 296 миқдорида электр қарздорлиги борлиги бўйича хат келиб тушган. Ўрганиш давомида хонадон эгасининг вафот этгани, хонадонда шундан буён ҳеч ким яшамагани корхона мутахассисларига тушунтирилиб, тегишли асосли ҳужжатлар тақдим қилинган.
Натижада Ўзбекистон Республикасининг «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонунининг 21-моддаси талаблари бўйича, корхона мутахассислари томонидан 30402-0001208-сонли далолатнома хато ёзилган деб ҳисобланиб, хонадоннинг электр энергияси истеъмоли қайта ҳисоб-китоб қилиниб, хонадон ҳисоб варағига далолатнома бўйича киритилган 1 297 296 сўм қарздорлик бекор қилинган. Корхона томонидан қайта ҳисоб-китоблардан сўнг 2018 йил 24 апрель ҳолатига хонадоннинг 1 292 129, 60 сўм ҳақдорлиги борлиги тўғрисида маълумотнома берилган.
Аслида ким-кимдан қарз?
Маълумки, вилоятларнинг қишлоқ ҳудудларида давлат идораларида ишловчи фуқароларнинг ойлик маошларидан коммунал тўловлар учун пул ечиб олинади. Бу ҳақда Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 2001 йил 15 майда 1031-сон билан давлат рўйхатидан ўтказилган Ўзбекистон Республикаси марказий банки, Ўзбекистон Республикаси молия вазирлигининг «Ташкилотлар ва муассасалар томонидан ўз ходимларидан коммунал хизматлар учун ҳақни иш ҳақидан ушлаб қолиш кўринишида қабул қилиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш тўғрисида» қарори мавжуд. Иш ҳақидан аввалдан электр таъминоти учун пул тўлаган аҳоли яна катта миқдорда қарздор бўлиб чиқмоқда.Жавобсиз саволлар
Ҳақли саволлар туғилади: Нима учун аҳоли ноҳақ қарздорликка тортилмоқда? Қарзнинг ноҳақлигини исботламай тўлаб юборганлар қанча? Хато қилаётганларга нисбатан чора кўриладими? Нега айнан электр корхоналари тизимида бундай ҳолатлар кўпаймоқда?
Мамлакат миқёсида қарзлар миқдори нега кўп? Федерацияга электр тармоғи вольтажининг кескин ортиб ёки камайиши оқибатида маиший техника буюмлари носоз ҳолатга келгани бўйича арз қилаётганлар ҳам оз эмас? Уларга етказилган моддий зарарни ким қоплайди? Ноҳақ қарздорликларни "ижод қилиш" қачон барҳам топади?
