Rossiyaning qo‘shnilari bo‘lgan Boltiqbo‘yi davlatlari — Estoniya, Latviya, Litva va Polsha — Rossiya tahdidi ortib borayotganini sabab qilib 1997-yildagi Ottava shartnomasidan chiqishga qaror qildi. Bu haqda CNN xabar berdi.
Ottava shartnomasi 1997-yilda minalar ishlab chiqarish va zaxiralashni taqiqlashni ko‘zda tutib imzolangan. U Sovuq urushdan keyin global qurolsizlanishni rag‘batlantiruvchi kelishuvlardan biri hisoblanadi. Rossiya esa bu shartnomaga imzo chekmagan va Ukrainadagi urushda minalarni faol qo‘llagan.
Finlandiyaning kelishuvdan chiqish qaroriga javoban Amnesty International inson huquqlari nodavlat tashkiloti tinch aholi hayotiga xavf solinayotgani haqida ogohlantirdi.
2025-yil boshida paktga 165 davlat a’zo edi. Ammo gigant davlatlar, jumladan, Rossiya, Xitoy, Hindiston, Pokiston va AQSH bu shartnomaga hech qachon qo‘shilmagan. Mart oyidagi qo‘shma bayonotda Polsha va Boltiqbo‘yining uchta davlati Rossiyaning tajovuzkorligi sharoitida qaysi qurollar maqbul va qaysilari nomaqbul ekanligini qayta ko‘rib chiqish kerakligini ta’kidlab, shartnomadan chiqib ketishlarini e’lon qilgan.
2024-yil aprel oyida Latviya parlament muzokaralaridan so‘ng rasman shartnomadan chiqqan birinchi davlat bo‘ldi. Taxminan, 6 oydan keyin Riga yana mina yig‘ishni boshlashi kutilmoqda. Finlyandiya Latviyaga qo‘shilish rejalarini 2024-yilning xuddi shu oyida e’lon qilgan.
Finlyandiya bosh vaziri Petteri Orpo bu qarorni izohlab shunday dedi: “Rossiya butun Yevropa uchun uzoq muddatli xavf tug‘diradi. Ottava konvensiyasidan chiqish bizga xavfsizlik muhitidagi o‘zgarishlarga har tomonlama tayyorgarlik ko‘rish imkoniyatini beradi.”
Ottava shartnomasidan chiqish rejalarini e’lon qilar ekan, Xelsinki quroldan insoniy tarzda foydalanishini ta’kidladi. Mamlakat prezidenti Aleksandr Stubb X tarmog‘iga bunday post joyladi:
“Finlyandiya minalardan mas’uliyatli foydalanish bo‘yicha xalqaro majburiyatlarga sodiq.”
Shu o‘rinda, NATO a’zosi hisoblangan Norvegiya shartnomadan chiqmaslikka qaror qildi.
Ma’lumot uchun, minalar butun dunyo bo‘ylab o‘n minglab tinch aholini qirib yuborgan yoki zarar yetkazishda davom etmoqda. 2024-yilgi hisobotida Landmine and Cluster Munition Monitor tashkiloti 2023-yilda butun dunyo bo‘ylab minadan va portlovchi vositalardan kamida 5757 kishi halok bo‘lgani va yaralanganini qayd etgan. Bu raqamning 84 foizini tinch aholi tashkil etadi.
Izoh (0)