Сизнинг рухсатингизсиз ишга жойлаштириб қўйишса нима қилиш керак? Мутахассис тушунтириш берди

Охирги вақтларда “Менинг хабарим йўқ, mehnat.uz тизими орқали ишга киритиб қўйишибди” деган эътирозлар кўпайиб қолди. Қандай қилиб бир инсонни унинг розилигисиз қайсидир ишга киритиб қўйиш мумкин? У ишли бўлган-у, аммо ойлик йўқ. Бу масала юзасидан “Дарё” нашри аввалроқ “Сохта иш ўринлари, сиздирилаётган шахсий маълумотлар ва ёлғон ҳисоботлар: Бандлик вазирлиги кимни алдамоқчи?”, номли суриштирув эълон қилган эди. Афсуски, муаммо ҳалигача ўнгланганича йўқ.

Меҳнат ҳуқуқи бўйича мутахассис Саидали Мухторалиев бундай ҳолатда қандай йўл тутиш зарурлиги юзасидан “Дарё”га тушунтириш берди.

 

Савол:

— Ассалому алайкум! Мен қурилиш ташкилотида муҳандис бўлиб ишлайман. Ҳозирги кунда ташкилотлар рейтинги олий маълумотли ҳамда сертификатланган муҳандислар ташкилотда мавжудлигига ҳам боғлиқ. Худди шу мақсадда мени ўзим ишлайдиган ташкилотдан ташқари 3 та қурилиш ташкилотига муҳандис сифатида расмий my.mehnat.uz тизимидан рўйхатдан ўтказиб қўйишган (маълумотларимни қаердан қандай олишган билмайман). Мен ўша 3 ташкилотни билмайман ҳамда биринчи бор эшитиб турибман. Очиқ маълумотларда мавжуд телефони билан ҳам боғлана олмаяпман. Шу вазиятда ўша ташкилотлардан мени чиқариб ташлашлари учун нима қилишни, кимга мурожаат қилишни маслаҳат берсангиз.

Жавоб:

— Бу ҳолат ҳозирда мамлакат миқёсида кузатилмоқда. Бу ҳолатда сизнинг шахсга доир маълумотларингизни ғайриқонуний равишда қўлга киритиб олишган ва ундан сизнинг розилигингизсиз фойдаланишмоқда.

 

Меҳнат кодексининг 175-моддасига кўра, ходимнинг шахсга доир маълумотлари тўғрисидаги ахборот махфий ахборот тоифасига тааллуқлидир.

Ушбу моддага кўра, шахсга доир маълумотлар жумласига, хусусан, ходим тўғрисидаги қуйидаги маълумотлар киради:

1. фамилияси, исми, отасининг исми, туғилган санаси ва жойи;
2. маълумоти (қачон ва қайси таълим ташкилотларини тугатганлиги, дипломлари рақамлари, диплом бўйича тайёргарлик йўналиши ёки мутахассислиги, малакаси);
3. паспортига оид маълумотлар (серияси, рақами, ким томонидан ва қачон берилганлиги) ва идентификация ID карта маълумотлари;
4. шахсий жамғариб бориладиган пенсия ҳисобварағининг рақами ва ҳоказо.

Яъни Меҳнат кодексининг 124-моддасида назарда тутилган ҳамда ишга киришда фойдаланиладиган барча маълумот ходимнинг шахсга доир маълумоти жумласига киради.

Қаранг, розилик олмай сизни “қайсидир” ташкилотларга сунъий равишда “ишга жойлаштириб” қўйишлари Конституциянинг 42-моддаси талабини бузиш ҳисобланади. Унда айтилишича, ҳар ким муносиб меҳнат қилиш, касб ва фаолият турини эркин танлаш, хавфсизлик ва гигиена талабларига жавоб берадиган қулай меҳнат шароитларида ишлаш, меҳнати учун ҳеч қандай камситишларсиз ҳамда меҳнатга ҳақ тўлашнинг белгиланган энг кам миқдоридан кам бўлмаган тарзда адолатли ҳақ олиш, шунингдек ишсизликдан қонунда белгиланган тартибда ҳимояланиш ҳуқуқига эга.

Худди шу мазмундаги қоида, Меҳнат кодексининг 5-моддасида ёзилган. Унга кўра, меҳнат эркинлиги ҳар кимнинг меҳнат қилишга бўлган ўз қобилиятларини тасарруф этиш, уларни қонун билан тақиқланмаган ҳар қандай шаклда амалга ошириш, машғулот турини, касбни ва мутахассисликни, иш жойини ҳамда меҳнат шароитларини эркин танлаш ҳуқуқини англатади.

Демак, сизнинг конституциявий ва қонуний ҳуқуқларингиз ушбу ҳолатда бузилмоқда.

Ушбу вазиятда сиз Меҳнат кодексининг 559-моддасига кўра, давлат меҳнат инспекцияси, адлия органлари, прокуратура ходимлари ёки фуқаролик ишлари бўйича судга мурожаат этишингиз мумкин.

Судга мурожаат этган тақдирингизда, Меҳнат кодексининг 562-моддасига кўра, сиз давлат божини тўлашдан озод этиласиз ҳамда суд орқали сизга етказилган маънавий зиённи ундиришингиз мумкин.

Қўшимча маълумот учун, ушбу масалани Ягона миллий меҳнат тизими (ЙММТ) ходимлари орқали ҳам ҳал этиш мумкин. Бунда улар тизимга нотўғри киритилган маълумотларни ўчириб юборишлари мумкин. Агар ушбу йўлни танлашни истасангиз (яъни низосиз йўлни), бунда ЙММТ ходимларига қуйидагича мурожаат этинг:

1. Портал орқали ариза қолдиринг ва аризада тегишли ёзувларни ўчириб юбориш тугмасини танланг ва изоҳ қолдиринг.

2. Махсус Telegram гуруҳ орқали ЙММТ ходимларига аризани тезроқ кўриб беришлари ҳақида мурожаат этинг.